معرفی فلور، شکل زیستی و کورولوژی رویشگاه‌های شمشاد (Buxus hyrcana) در جنگل‌های فریم ساری

Abstract

پژوهش حاضر به مطالعه فلوریستیک–فیزیونومیک جنگل‌های شمشاد منطقه فریم ساری پرداخته است. با استفاده از روش پیمایش صحرایی و طراحی 60 قطعه‌نمونه 400 مترمربعی به طور سیستماتیک-انتخابی در دو طبقه ارتفاعی کمتر و بیشتر از 1200 متر ارتفاع از سطح دریا، فهرست و درصد تاج پوشش گونه‌ها ثبت شد. نتایج نشان داد که در این منطقه 47 تیره، 67 جنس و 77 گونه گیاهی وجود دارد. در بررسی طیف زیستی با روش رانکایر، فانروفیت‌ها (7/37 درصد)، کریپتوفیت‌ها (5/32 درصد) و همی‌کریپتوفیت‌ها (7/24 درصد) به ترتیب به عنوان مهم‌ترین گروه‌های ساختاری معرفی شدند و مشخص شد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، همی‌کرپیتوفیت‌ها افزایش و کریپتوفیت‌ها کاهش می‌یابند. مطالعه جغرافیای زیستی گونه‌ها، چیرگی بالای عناصر گیاهی اروپا-سیبری در هر دو رویشگاه را تصریح می‌کند. نمودار بردار همبستگی متغیرهای محیطی با دو محور اول تحلیل DCA نشان داد که دو معیار ارتفاع از سطح دریا و متوسط چیرگی (درصد تاج‌ پوشش) درختان شمشاد نقش تعیین‌کننده‌ای بر ترکیب پوشش گیاهی و متوسط غنای گونه‌ای (شاخص N0 هیل) دارند. نتایج روش تخمین جک نایف نیز نشان داد که غنای گونه‌ای در رویشگاه با ارتفاع بیشتر از 1200 متر (8/75 گونه) به دلیل کاهش چیرگی درختان شمشاد، در سطح بالاتری نسبت به رویشگاه با ارتفاع کمتر از 1200 متر (6/58 گونه) قرار دارد. به طور کلی، نتایج پژوهش حاضر ضمن این که ظرفیت اکولوژیک شمشاد در توسعه و تشکیل توده در جنگل‌های کوهستانی شمال ایران تا ارتفاع 1700 متر از سطح دریا را تصریح می‌کند، اجتماع‌پذیری درختان شمشاد با درختان افرای مازندرانی<br /> (Acer mazandaranicum)، کچف (Carpinus schuschaensis) و سرخدار (Taxus baccata) در سطوح نسبتاً گسترده‌ای از رویشگاه با ارتفاع بیشتر از 1200 متر نیز می‌تواند حضور دو اجتماع گیاهی سرخدار-شمشاد و کچف-شمشاد به عنوان دو سین‌تاکسون جدید از جنگل‌های هیرکانی در این منطقه را رهنمون سازد.