تنوع ریختی جنس توسکا (Alnus Mill.) در ایران: ارزیابی پنج تاکسون جدید

Abstract

جنس توسکا در منابع فلوری قدیم ایران دارای دو گونه در قالب دو واریته و یک زیرگونه ثبت شده است. به تازگی پنج تاکسون جدید به فهرست فلور ایران معرفی شده‌اند. در پژوهش حاضر، نمونه‌های هرباریومی، طی جمع‌آوری گسترده از 25 رویشگاه در سراسر جنگل‌های هیرکانی از شرقی‌ترین حد پراکنش توسکا در جنگل‌های گلستان تا غرب شهرستان تالش و از بخش‌های جلگه‌ای تا ارتفاعات کوهستانی گردآوری گردید. 28 صفت ریخت‌شناسی از برگ و مخروط ماده متعلق به 140 پایه توسکا پس از نمونه‌برداری، اندازه‌گیری و تحلیل شد. نتایج، اهمیت 11 صفت از جمله: زاویه نوک برگ، شکل بن برگ، شکل دندانه، شدت حضور کُرک، حضور کُرک در سطح رویی برگ و شکل مخروط در تمایز تاکسون‌ها از یکدیگر را نشان داد. در این آنالیز، 3/84 درصد از پایه‌های شناسایی شده به درستی به تاکسون مربوطه اختصاص داشتند. بیشترین عدم تطابق بین تاکسون‌های شناسایی شده و گروه‌بندی پیش‌بینی شده، ناشی از تخصیص واریته‌های توسکای ییلاقی یعنی <em>Alnus subcordata </em>var.<em> subcordata</em>به<em><br /> </em><em>A. subcordata </em>var.<em> villosa</em>و برعکس بوده است. به طور کلی، ویژگی‌های ریخت‌شناسی دو گونه جدید<em><br /> </em><em>A. dolichocarpa</em> و <em>A. djavanshirii</em> از نظر برخی صفات گزینش شده مشابه با <em>A. subcordata</em> var. <em>subcordata</em> است. در حالی که سه زیرگونه <em>A. glutinosa</em>با استفاده از این صفات به خوبی متمایز شدند. در نهایت، استفاده از تکنیک بارکددهی DNA جهت تأیید حضور تاکسون‌های جدید در ایران پیشنهاد شد.