بررسی دو شکلی جنسی در ویژگی‌های ریخت‌شناختی جمجمه خرس قهوه‌ای (Ursus arctos Linnaeus, 1758) در ایران با روش ریخت‌سنجی هندسی

Abstract

دو شکلی جنسی پدیده‌ای رایج در بسیاری از گونه‌های جانوری است و بررسی حاضر نیز با هدف بررسی الگوهای دو شکلی جنسی جمجمه خرس قهوه‌ای در ایران با روش ریخت‌سنجی هندسی لندمارک انجام شد. بدین منظور، بر روی تصاویر دو بعدی نماهای پشتی، شکمی و جانبی جمجمه 79 قلاده خرس به ترتیب 17، 13 و 16 لندمارک تعریف و قرار داده شدند. پس از آنالیز پروکراست، داده‌های حاصل با تحلیل‌های چند متغیره CVA و MANOVA بررسی شدند. نتایج به دست آمده تفاوت معنی‌داری را بین شکل جمجمه نمونه‌های نر، ماده و نابالغ نشان داد. تفاوت‌های مشاهد شده در شکل جمجمه جنس‌های نر و ماده تأیید کننده وجود دو شکلی جنسی در شکل جمجمه خرس قهوه‌ای است. بر این اساس، عمده تفاوت‌های شکل جمجمه دو جنس نر و ماده به استخوان‌های پس‌سری، کمان زیگوماتیک آهیانه و ردیف‌های دندانی مربوط است. این تفاوت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده الگوی رشد آلومتری متفاوت جمجمه بین دو جنس به دلیل تفاوت در عملکرد ساختارها باشد. نتایج این مطالعه همچنین می‌تواند الگوی مناسبی برای تعیین جنسیت جمجمه‌های ناشناخته موجود در مجموعه موزه‌های تاریخ طبیعی و یا در طبیعت ارایه نماید.