بررسی ویژگی‌های ماکروسکوپی، خرده‌نگاری، شیمیایی و استفاده از آنها در مطالعات سیستماتیک شیمیایی زالزالک گرجی (Crataegus pontica C. Koch)

Abstract

جنس Crataegus در ایران پراکندگی وسیعی دارد. این جنس متعلق به خانواده Rosaceae بوده، 17 گونه آن در ایران موجود است، که یکی از آنها گونه زالزالک گرجی (Crataegus pontica C. Koch) است. در این مطالعه ویژگی‌های ماکروسکوپی و میکروسکوپی این گیاه بررسی و این خصوصیات با آنچه در منابع ذکر شده است، مقایسه شد. با بررسی ترکیبات پلی فنلیک موجود در گیاه C. pontica طبق روش کروماتوگرافی لایه نازک، نوع احتمالی برخی از فلاونوییدها و اسیدهای هیدروکسی سینامیک موجود در گیاه مشخص شد. هیپروزید، روتین و کلروژنیک اسید مهم‌ترین فلاونوئیدها و هیدروکسی سینامیک اسید موجود در این گونه هستند. همچنین، در بررسی کمّی فلاونوئیدهای گیاه، طبق روش پیشنهادی فارماکوپه آلمان، میزان فلاونول‌های کل اجزای مهم گیاه، شامل برگ، گل و میوه بر اساس هیپروزید اندازه‌گیری شد. با توجه به این که فلاونوئیدها به طور مشخص برای تعیین رابطه‌های سیستماتیک شیمیایی در برخی از گیاهان استفاده می‌شوند، در این تحقیق به بررسی و مقایسه گونه زالزالک گرجی با سه گونه دیگر از همین جنس شامل C. monogyna Jacq.، C. melanocarpa M. Bieb. و<br /> C. curvisepala Lind. که در ایران موجود هستند و همچنین گونه استاندارد دارویی این گیاه؛ یعنی<br /> C. oxyacantha L. پرداخته شد. طی این بررسی‌ها، مشخص شد که در تمام این گونه‌ها هیپروزید، روتین و کلروژنیک اسید سه ترکیب اصلی و مشترک هستند.