تحلیل فضایی خوشه‌های گردشگری با تأکید بر کسب‌وکارهای کوچک روستایی (مورد مطالعه: منطقة 9 آمایش سرزمین)

Abstract

با توجه به اهمیت کسب‌وکارهای کوچک در اقتصاد کشور، خوشه‌ها به دلیل برخورداری از مزایای متعدد نسبی و رقابتی می‌توانند بستر مناسبی را برای پایداری مقاصد گردشگری فراهم آورند. از این رو، هدف از پژوهش حاضر تبیین فضایی خوشه‌های کسب‌وکارهای کوچک در روستاهای گردشگری است. این پژوهش به شیوة توصیفی‌ـ پیمایشی انجام شد و بر پایة نظرخواهی از خبرگان و ذی‌نفعان استوار است. جامعة آماری پژوهش شامل 128 روستا در منطقة 9 آمایش سرزمین (استان‌های خراسان شمالی و رضوی و جنوبی) است. بر اساس روش تخمین شخصی 20 درصد از حجم جامعة آماری مبنا قرار گرفت که در نهایت تعداد 26 روستا تعیین شد. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار GIS صورت گرفت. نتایج حاصل از تکنیک حاصل‌ضرب تحلیل چندمعیاره نشان داد روستاهای نامق، مزینان، زعفرانیه، ارزنه، کریمو دارای پتاسیل قوی‌تری نسبت به سایر روستاهای مورد مطالعه هستند و نتایج حاصل از مدل گاتمن نشان داد روستاهای کنگ، زعفرانیه، خراشاد، فیروزه، و رویین به لحاظ برخورداری نسبت به سایر روستاهای مورد مطالعه در سطح بالایی قرار دارند. همچنین به بررسی مشخصات خوشه‌های کسب‌وکارهای کوچک روستایی پرداخته شد و نتایج در این مورد نشان داد کسب‌وکارهای کوچک گردشگری روستایی در منطقه از تمرکز جغرافیایی و بخشی برخوردار نیستند و به لحاظ پیوندهای درونی و بیرونی به این صورت بود که ارتباطات افقی و عمودی میان کسب‌وکارهای کوچک روستایی با هم و سایر کسب‌وکارها در بیشتر موارد عالی و در برخی موارد نیز ضعیف است.