بررسی تأثیر گردشگری خانه¬های دوم بر سرمایه¬ی اجتماعی (مورد مطالعه: روستاهای لیره سر و سیاوَرَز شهرستان تنکابن)

Abstract

اثرات گردشگری خانه­های دوم، به سه دسته­ی اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی تقسیم شده است. در مقاله­ی حاضر، مسأله­ی اصلی اثرات اجتماعی گردشگری خانه­های دوم است. هدف این مطالعه، سنجش تأثیر وجود گردشگری خانه­های دوم به عنوان یک پدیده­ی معاصر در سکونتگاه­های روستایی، بر تغییرات میزان سرمایه­ی اجتماعی و ابعاد آن در میان ساکنان این مناطق است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه­ی آماری، روستاهای واجد و فاقد خانه­ی دوم در سطح شهرستان تنکابن بوده است. حجم نمونه­ی آماری، 228 نفر است که از ساکنان 15 سال به بالای روستاهای سیاوَرَز (واجد خانه­های دوم) و لیره سر (فاقد خانه­ی دوم) به شیوه­ی تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. داده­ها با استفاده از پرسشنامه­ی محقق ساخته جمع­آوری شد. اعتبار سؤالات با استفاده از اعتبار محتوایی (از نوع صوری) و پایایی ابزار سنجش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (78/0) مورد تأیید قرار گرفت. یافته­ها نشان داد که تفاوت سرمایه­ی اجتماعی در هر دو روستا از لحاظ آماری معنی­دار نیست؛ لکن جزئیات نتایج نشان داد که مؤلفه­های مشارکت اجتماعی رسمی، اعتماد اجتماعی و اعتماد نهادی در روستای سیاوَرَز (دارای خانه­های دوم)، به طرز معنی­داری از روستای لیره سر (فاقد خانه­ی دوم) کمتر است. همچنین نتایج نشان داد که سطح تحصیلات و میزان درآمد ساکنان روستای سیاوَرَز (دارای خانه­های دوم)، به طرز معنی‌داری بیشتر از روستای لیره سر (فاقد خانه­ی دوم) است. گسترش خانه­های دوم با اثرات اقتصادی مثبت (افزایش سطح تحصیلات و میزان درآمد) و پیامدهای اجتماعی منفی (کاهش در مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی)، معماگونه و متناقض­نما به نظر می­رسند و در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است.