تنظیم گری به‌جای تصدی‌گری در سیاست‌گذاری؛ مطالعه موردی: الگوی تعامل نهاد کتابخانه‌های عمومی و بخش کتابخانه‌های شهرداری تهران

Abstract

تنظیم‌گری به‌عنوان مفهومی که از اقتصاد به سایر حوزه‌ها اشاعه یافته به مداخلات حاکمیتی به‌منظور تحقق منافع عمومی اشاره دارد. این مقاله تمرکز مصداقی خود را بر تبلور مفهوم تنظیم‌گری در اصلاح رویکرد سیاست‌گذارانه به وضعیت کتابخانه‌های عمومی قرار داده است. سؤال اصلی تحقیق آنست که از منظر سیاست‌گذارانه و در چارچوب دوقطبی مفهومی تنظیم‌گری و تصدی‌گری، چه نسبتی میان نهاد کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های شهرداری تهران (که مجموعه‌ای بزرگ‌تر از نهاد است) وجود دارد؟ در این راستا پژوهش با چارچوب نظری نهادگرایی و روش کیفی تحلیل مضمون، به بررسی چگونگی تعامل ساختاری نهاد کتابخانه‌های عمومی و شهرداری تهران پرداخته است. در حال حاضر، نهاد کتابخانه‌های عمومی هم سیاست‌گذار، هم مجری و هم ناظر بر کتابخانه‌های عمومی است. در چنین شرایطی اموری همچون دریافت مجوز و وظیفه شهرداری در پرداخت نیم درصد از درآمد خود به انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی که البته از پرداخت آن امتناع می‌ورزد، به چالش جدی میان دو نهاد بدل شده است. این پژوهش استدلال می‌نماید که حتی به فرض تحقق خواسته‌های نهاد، بازهم مسئله بزرگ‌تری برجای می‌ماند و آن این‌که تصدی‌گری توسط این نهاد نمی‌تواند چشم‌انداز مطلوبی در رسیدن به اهداف ترسیم نماید. آنچه نهاد کتابخانه‌ها دنبال می‌کند، دارا بودن صدها کتابخانه با هزاران کارمند اجرایی است که در اینصورت این نهاد از وظایف سیاست‌گذارانه و نظارتی خود باز می‌ماند. پیشنهاد سیاستگذرانه مقاله، هماهنگ کردن شبکه یکپارچه کتابخانه‌های کشور، تعریف نقش و جایگاه نهادهای سیاست‌گذار در سطوح مختلف و تفکیک نقش سیاست‌گذاری از اجرا در خصوص کتابخانه‌های عمومی است. بدین ترتیب حرکت نهاد کتابخانه‌های عمومی به سمت تنظیم‌گری در نقش سیاست‌گذار و ناظر مسئول، می‌تواند اهداف مورد نظر را تأمین نماید. در اینصورت شهرداری در چارچوب نظام یکپارچه خدمات شهری نقش مجری سیاست‌های نهاد را خواهد داشت.