بینش و روش محمد کاظم مروی در تاریخ‌نگاری عالم‌آرای نادری

Abstract

در قلمرو تاریخ­نگاری و نقد تاریخی توجه به بینش و روش مورخ امری ضروری است. بینش و روش در تاریخ­نگاری دو مقوله تفکیک‌ناپذیر و مرتبط با یکدیگرند. شناخت مورخ و اثر تاریخ­نگارانه­ی او مبنای شناخت زمانه اوست و فهم متون تاریخ­نگارانه در هر عصری مستلزم شناخت عناصر روشی و بینش حاکم بر متن تاریخی است. نوشتار حاضر بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی به بررسی بینش و روش مروی، نویسنده <em>عالم آرای نادری</em>، اختصاص دارد. این اثر یکی از منابع تاریخ­نگاری سلسله­ای عصر افشاریه است. در واکاوی بینش مروی در <em>تاریخ</em> <em>عالم آرای نادری</em> به گرایش­ها و باورهای مورخ در چند محور مشیت­گرایی، اعتقادات، نخبه­گرایی و بینش انتقادی پرداخته شده است. در بررسی روش مروی نیز، مؤلفه­هایی که در مباحث روش­شناختی مدنظر قرار می­گیرد، نظیر تحلیل ویژگی­های سبکی، منابع مورد استفاده و عواملی از این دست مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. دستاوردهای این پژوهش نشان می­دهد که در نگارش <em>عالم آرای نادری</em>، عواملی چون موقعیت اجتماعی و گرایش­های فردی مؤلف در کنار ویژگی­های زبانی و بافت موقعیتی زمانه بر بینش و روش تاریخ­نگارانه­ی متون این عصر تأثیر گذارده است.