تأثیر آموزه‌های تصوّف بر مقتل‌نگاری واعظ کاشفی در روضة الشّهداء

Abstract

چکیده هم­زمان با بسط اندیشه­های صوفیانه در جهان اسلام از قرن هفتم هجری به بعد و نزدیکی تصوّف و تشیّع به یکدیگر، رویکردهای صوفیانه در مقتل‌نگاری کربلا به‌مانند برخی دیگر از مکتوبات دینی و تاریخی وارد شد. این مطلب بامطالعه‌ی متون مکتوب این دوره و ردیابی شاخصه‌های اندیشه­ی تصوّف در این متون قابل بررسی است. در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه­ای به این سؤال پاسخ داده شود که مقتل روضة‍‌الشهدا نگاشته‌ی حسین واعظ کاشفی- قرن دهم هجری- به‌عنوان یکی از مقاتل مهم و مشهور واقعه‌ی کربلا، از اندیشه‌های صوفیانه چه تأثیراتی پذیرفته است؟ در پاسخ مدعای این نوشتار این است که روضة‍‌الشهدا که به زبان فارسی نگاشته شده و شامل مناقب و مصائب اهل‌بیت (ع) خصوصاً امام حسین (ع) است با توجّه به گرایش واعظ کاشفی به طریقت نقشبندی، کاملاً متأثر از گفتمان صوفیانه است؛ به‌گونه‌ای که ویژگی‌های اندیشه‌ی تصوّف در مباحث مختلفی که نویسنده به آن‌ها اشاره می‌کند آشکار است. تأثیرپذیری از مقولات صوفیانه حتی باعث برخی تحریفات در روایت واقعه‌ی کربلا در این کتاب شده است.