امکان‌سنجی کاربرد چند استروئید گیاهی به‌عنوان حشره‌کش‌های زیستی از طریق بررسی مدل‌های برهمکنش آن‌ها با گیرنده‌های کداستروئیدی کرم غوزه‌ی Helicoverpa armigera و بالتوری سبز Chrysoperla carnea

Abstract

کرم غوزه‌ی پنبه <em>Helicoverpa</em> <em>armigera</em> Hübner (Lepidoptera: Noctuidae) یکی از آفات مهم و کلیدی پنبه در جهان و در ایران است. این گونه دارای دامنه‌ی وسیع میزبانی می‌باشد و هر ساله خسارت غیر قابل جبرانی را به کشاورزان تحمیل می‌کند. در زمینه‌ی مبارزه با آفات گیاهی از روش­های مختلفی استفاده می‌شود. در طی سالیان اخیر محققین در جستجوی یافتن تکنولوژی تولید حشره کش­های بی‌خطری هستند که دارای خصوصیاتی از قبیل نحوه‌ی اثر انتخابی بیشتر روی حشرات هدف و خطرات زیست محیطی کمتر روی موجودات غیرهدف باشند. در این میان حشره­کش­های مختل کننده پوست اندازی بسیار مورد اقبال واقع شدند. در این مقاله سعی شده تا به استفاده از غربال­گری مجازی توسط داکینگ مولکولی مدل‌های برهمکنش گیرنده‌های اکدیزونی و تعدادی استروئید گیاهی که در سال‌های 2013 تا 2015 در بانک ترکیبات استروئیدی به‌ثبت رسیده است، به‌کارگیری این ترکیبات در مبارزه با کرم غوزه‌ی <em>Helicoverpa armigera</em> با کمترین اثر سو بر روی بالتوری سبز<em>Chrysoperla carnea</em> به‌عنوان دشمن طبیعی آن امکان­سنجی­گردد. مدل گیرنده­های اکدیزون آفت و بالتوری سبز طراحی و برآورد کارایی شد. شاخص Z-score، کیفیت مدل گیرنده EcR ساخته شده برای کرم غوزه و بالتوری سبز را به‌‌ترتیب معادل روش­های NMR وX-ray Crystallography دانست. نتایج نشان داد که در بین استروئیدهای گیاهی مورد بررسی، استروئیدهای 11β-HYDROXY-20-DEOXYSHIDASTERONE، 2,3,14,20,26-PENTAHYDROXY-6-OXO-STIGMAST-7-ENE-22,26-LACTOL، CALLECDYSTEROL A,B,C و GLUTINOSTERONE کمترین ثابت بازداری (<em>Ki</em>)، منفی­ترین انرژی پیوند و کمترین میزان تغییرات RMSD در هنگام اتصال به‌گیرنده هدف اکدیزون آفت را نشان داده‌اند و همچنین در اتصال به گیرنده‌‌های اکدیزونی بالتوری سبز بسیار کم اثر ظاهر شدند. لذا استروئیدها گیاهی ذکر شده از پتانسیل بالایی برای کنترل کرم غوزه برخوردار هستند و تأثیر بسیار کمی در برهم زدن سیکل زندگی بالتوری سبز خواهند داشت.<br /> <br />