کنترل بیولوژیکی قارچSclerotium cepivorum عامل بیماری پوسیدگی سفید سیر با استفاده از قارچ‌های آنتاگونیست Trichoderma و Talaromyces در شرایط آزمایشگاه و گلخانه

Abstract

یکی از گسترده‌ترین و مخرب‌ترین بیماری‌های قارچی سیر بیماری پوسیدگی سفید با عامل<em>Sclerotium cepivorum </em><em> </em>است که هر ساله خسارات فراوانی به کشت و تولید این محصول مهم در کشور و از جمله استان همدان وارد می‌سازد. در حال حاضر رایج‌ترین روش کنترل بیماری استفاده از قارچ‌کش‌های شیمیایی می‌باشد که آلوده کننده‌ی محیط زیست بوده، هزینه‌ی زیادی در بر داشته و به‌دلیل استفاده‌ی مکرر و خاکزاد بودن عامل بیماری تأثیر چندانی در کنترل بیماری ندارد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف کنترل عامل بیماری پوسیدگی سفید سیر با استفاده از قارچ‌های آنتاگونیست<em>Trichoderma</em> و <em>Talaromyces</em>به‌روش زیستی در شرایط آزمایشگاه و گلخانه انجام یافت. برای این منظور ده جدایه از قارچ‌های آنتاگونیست فوق انتخاب شده و تأثیر آن‌ها ابتدا در شرایط آزمایشگاه با استفاده از روش‌های کشت متقابل، ترکیبات فرار، و ترکیبات غیر فرار بر قارچ عامل بیماری بررسی گردید. بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد که شش جدایه که شامل دو جدایه از هر گونه‌ی قارچ آنتاگونیست بودند به‌طور معنی‌داری رشد قارچ عامل بیماری را کاهش دادند. در مرحله‌ی بعد فرمولاسیون‌هایی با استفاده از شش جدایه‌ی فوق در بستر سبوس برنج تهیه گردیده و تأثیر آن‌ها در شرایط گلخانه روی کنترل بیماری پوسیدگی سفید سیر ارزیابی شد. طرح آزمایشی کاملاً تصادفی و آزمایش دارای نه تیمار (شش فرمولاسیون زیستی، قارچ‌کش کاربندازیم، شاهد آلوده، شاهد سالم) و چهار تکرار بود. نتایج آزمایشات گلخانه‌ای نشان داد که بین تیمارها و شاهد آلوده از لحاظ درصد وقوع بیماری و شدت بروز آلودگی اختلاف معنی‌دار وجود داشت. بیشینه میانگین آلودگی در تیمار شاهد آلوده به‌میزان 82/53% و کمینه میانگین آلودگی به‌ترتیب در تیمار شاهد سالم به‌میزان (24/9 %)، قارچ‌کش (23/11 %)، تیمار RBTh1 (33/11%)، تیمار RBTa2(37/11%)، تیمار RBTh2 (42/11%) مشاهده‌شد. نتایج کلی این پژوهش نشان می‌دهد که امکان کنترل بیماری مهم پوسیدگی سفید سیر با استفاده از قارچ‌های آنتاگونیست وجود دارد.