تحلیل فضایی فقر شهری در سطح محله‌ها (نمونه‌پژوهی: شهر مشهد)

Abstract

به‌طور معمول در کشورهای درحال‌توسعه، رشد شهری از ظرفیت دولت‌ها و شهرداری‌ها برای اراﺋﮥ خدمات و زیرساخت‌های مناسب برای جمعیت، بیشتر است. این مقوله باعث تشدید فقر شهری در شهرها و به‌ویژه شهرهای بزرگ این کشورها خواهد شد. در این میان، تعیین پهنه‌های فقر شهری در سطح شهرها و نیز الگوهای توزیع فقر شهری پیش‌‌شرط اراﺋﮥ راه‌حل برای ساماندهی و کاهش فقر شهری است. هدف از این پژوهش نیز بررسی و تحلیل فضایی فقر شهری در سطح محله‌های شهر مشهد است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جزء پژوهش‌های توصیفی‌تحلیلی است. در این پژوهش، فقر شهری در قالب سه بُعد اجتماعی و اقتصادی و کالبدی در قالب سی شاخص، با استفاده از بلوک‌‌‌های آماری سرشماری 1390، بررسی شده است. وزن‌دهی شاخص‌های پژوهش با استفاده از روش AHP انجام شده است. برای نمایش و تحلیل فضایی فقر شهری در سطح محله‌ها نیز از نرم‌افزار ARC GIS 10.3 استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد الگوی توزیع محلات فقیرنشین در شهر مشهد از الگوی خوشه‌ای تبعیت می‌کند. توزیع خوشه‌های فقر شهری نشان می‌دهد بزرگ‌ترین خوﺷﮥ فقر شهری در بخش شرقی شهر مشهد تمرکز یافته است؛ هرچند یک خوﺷﮥ کوچک فقر نیز در قسمت شمالی شهر وجود دارد. از طرفی نیز، خوشه‌های فقر شهری بر محله‌های حاشیه‌شهری مشهد تمرکز یافته‌اند که نشان‌دهندﮤ لزوم توجه بیشتر به این محله‌هاست.