آسیب‌شناسی سیاست‌های دولت در ساماندهی اسکان غیررسمی، نمونه موردی: محلات نای‌بند، شیرسوم و خواجه عطا، شهر بندرعباس

Abstract

چکیده بنا بر برآورد برنامه‌ اسکانِ بشرِ سازمان ملل متحد، بیش از 50 درصدِ ساکنانِ شهرهایِ کشورهایِ کم‌درآمد و 20 درصدِ کشورهایِ با درآمدِ متوسط، در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند که سنجه‌های سواد، تندرستی، درآمد و پیشرفت اجتماعی، از میانگین شهری در آن کشورها پایین‌تر است و شایسته‌ شان و کرامت انسانی نیست. کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که با این مسأله‌ شهری درگیر است. بر اساس تاکیدات موجود در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تامین سرپناه مناسب و در خور شان انسان، یکی از وظایف بسیار مهمِ دولت در قبال شهروندان ایرانی به شمار می‌آید. دولت در ایران- چه قبل از انقلاب اسلامی و چه پس از آن- سیاست‌های زمین و مسکن شهری را در دست داشته و کنترل می‌کرده‌است. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – تبیینی، با رویکرد کیفی و کمی و جمع‌آوری اسنادی و اکتشافی داده‌ها، سعی در بازنمایی آسیبِ‌ سیاست‌های به کار رفته توسط دولت و علل کمتر رضایت‌بخش بودن سیاست‌های آن در راستای ساماندهی اسکان غیررسمی دارد. لذا از پرسشنامه و روش تحلیل عاملی برای ارزیابی شاخص‌ها استفاده شد. نتایج به دست آمده، حاکی از آن است که سیاست‌های دولت در دوره‌های مختلف، نه تنها به پایداری اجتماعی، فیزیکی و کالبدی سکونتگاه‌های غیررسمی منجر نگردیده است، بلکه باعث محروم شدن بخش وسیعی از افراد کم‌درآمد از تسهیلات زمین و مسکن شهری در برنامه‌های دولت نیز شده است، در این راستا، نتیجه‌گیری و پیشنهادها ارائه شده است.