رتبه بندی شیوه های زمان بندی طرح های قیمت گذاری تراکم ترافیک در کلانشهرهای توریستی (مطالعه موردی: شهر مشهد)

Abstract

در اجرای سیاست قیمت­گذاری تراکم ترافیک در کلانشهرها، نحوه تغییرات نرخ عوارض نسبت به زمان اهمیت زیادی دارد و در میزان کارایی طرح قیمت­گذاری تراکم ترافیک و بازدارندگی آن در میزان استفاده از خودروهای شخصی مؤثر است. بنابراین انتخاب مناسب­ترین شیوه برای زمان­بندی طرح­های قیمت­گذاری تراکم ترافیک نیازمند تحلیل و بررسی دقیق شیوه­های مختلف زمان­بندی و ارزیابی آنها با توجه به ویژگی­های ترافیکی و اجتماعی شهر مورد نظر است. در کلانشهرهای توریستی به دلیل حضور گردشگران، حجم سفرهای با اهداف تفریحی و خرید در این کلانشهرها بیشتر از سایر شهرهاست. از طرفی بخش زیادی از رانندگان نیز با مسیر آشنایی نداشته و موجب متفاوت شدن الگوی سفرهای درون­شهری در این کلانشهرها با سایر شهرها می­شوند. به همین دلیل، انتخاب شیوه مناسب زمان­بندی طرح­های قیمت­گذاری تراکم ترافیک در کلانشهرهای توریستی اهمیت بیشتری می­یابد. در این تحقیق، سه شیوه زمان­بندی عوارض ثابت، عوارض زمان­بندی شده و عوارض هوشمند برای زمان­بندی طرح­های قیمت­گذاری تراکم ترافیک در کلانشهرهای توریستی انتخاب شده و با استفاده از روش تحلیل شبکه­ای (ANP) و براساس مقایسات زوجی و نظرات کارشناسان رتبه­بندی شدند. براساس نتایج، شیوه عوارض زمان­بندی شده برای طرح­های قیمت­گذاری تراکم ترافیک با وزن نرمال 49/0 در رتبه نخست و شیوه­های عوارض ثابت و عوارض هوشمند به ترتیب با وزن­های نرمال 26/0 و 25/0 در رتبه­های دوم و سوم قرار گرفتند. مؤثرترین شاخص­های این ارزیابی به ترتیب شاخص­های کاهش زمان سفر، افزایش استفاده از حمل­ونقل عمومی، کاهش تردد خودروهای تک­سرنشین، افزایش سرعت عملکردی و کاهش تصادفات با عابرپیاده، موتور و دوچرخه سواران شناخته شدند. استفاده از نتایج این تحقیق در سیاست­گذاری­های مدیریت شهری موجب بهینه­سازی سیاست قیمت­گذاری تراکم ترافیک در کلانشهرهای توریستی مانند شهر مشهد شده و اثرگذاری این سیاست در کاهش تراکم ترافیک و مشکلات ناشی از آن را افزایش می­دهد.