به کارگیری روش نظریه مبنایی برساخت‌گرا در پژوهش‌های برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای

Abstract

چارچوب فرایند پژوهش برنامه­ریزی برای به کارگیری روش نظریه مبنایی برساخت­گرا، پیوستار عناصر هستی­شناسی، معرفت­شناسی، روش­شناسی و روش را چگونه تعریف می­کند؟ این مقاله با هدف تمهید پایه­ منطقی برای کاربرد روش نظریه مبنایی برساخت­گرا در مطالعات برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای به نگارش درآمده است. نظریه مبنایی با قرار گرفتن در چارچوب رهیافت اِمیک در پژوهش­های برنامه­ریزی، آن­ را از نقطه­نظر مشارکت کننده توصیف کرده و دیدگاهی از این که مشارکت­کنندگان چگونه آن­ را به مثابه امری واقعی و معنادار درک و قبول می­کنند، تولید می­کند. با تشخیص اهمیت داستان­ها و روایت­های عاملان درگیر در فرایندهای برنامه­ریزی، رمزگشایی از ارزش­های زیرکار و ادراکات مشترک در کاربست­های برنامه­ریزی ممکن می­شود. در این روش رویکرد پژوهشگر صراحتاً مبتنی بر این فرض است که هر گونه تفسیر نظری، یک تصویر تفسیری از جهان مورد مطالعه را پیشنهاد می­دهد نه یک تصویر دقیق از آن. در همین راستا، کاربست این روش مطابق با فرایند پیشنهادی چارمز توصیف و تحلیل شده است. داده­های تحلیل عناصر ذهنی پژوهش­شوندگان به واسطه روش مصاحبه­های عمیق نیمه_ساختار­ یافته فراهم شده و پس از انجام مراحل پیش کدگذاری اعم از گردآوری داده­ها و پیاده­سازی آنها­، مرحله تحلیل داده­ها و طیف­های سه­گانه کدگذاری( کدگذاری اولیه، کدگذاری متمرکز و کدگذاری نظری) تشریح شده­اند. افزون بر آن، فرایندهای انگاشت­پردازی نظریه مبنایی برساخت­گرا با به کار بردن یادداشت­نگاری و اشباع نظری نیز مورد تأکید قرار گرفته­اند. شناخت این رویکرد در میان سایر رویکردهای نظریه مبنایی و فرایند متواتر قابل کاربرد آن در پژوهش­های برنامه­ریزی به واسطه روش توصیفی_تحلیلی برخاسته از مطالعات گسترده نظری و تجربه عملی به ­کارگیری این فرایند با روش پیمایشی بوده است.این مهم در انتظام برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای در ردیابی درک برنامه­ریزان از برآمدهای برنامه­ریزی، محیط برنامه­ریزی و بستر اجتماعی و نیز با توجه به ماهیت مکان­مند نظریه برنامه­ریزی، در عمل­آوری نظریه برنامه­ریزی محتوایی و میانی مرتبط با موقعیت خاص قابلیت کاربرد دارد.