ارتقای کیفیت محله های مسکونی با رویکرد طب سوزنی شهری(مطالعه موردی: محله‌ی تجریش)

Abstract

توسعه‌ شهرها، افزایش جمعیت افراد و شدت گرفتن شهرنشینی موجب پدید آمدن مسائل متعددی در زمینه‌ها‌ی مختلف مانند فرسودگی و افول کالبدی در بیشتر شهرهای جهان شده است. این موضوع علاوه بر ایجاد اثرات کالبدی، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی فراوانی را به محلات شهری تحمیل نموده است. بنابراین بررسی، سنجش و شناخت این پیامدها و اتخاذ راه­حل برای برون­رفت از شرایط موجود و ارتقای آن ضروری می­نماید. هدف از این پژوهش، تبیین رویکرد طب سوزنی شهری در راستای تدوین چارچوب ارزیابی و ارائه‌ راهکارهای محلی به منظور ساماندهی مسائل و معضلات موجود در مقیاس محلات شهری است. پژوهش حاضر در هدف، بنیادی _ کاربردی، از نظر ماهیتِ پژوهشی، توصیفی _ تحلیلی و به لحاظ روش، از ساختار توصیفی _ پیمایشی بهره می‌گیرد. محله‌ تجریش در شهر تهران به عنوان محدوده‌ مطالعه این پژوهش انتخاب شده است. این محله یکی از هسته­های تاریخی شهر تهران بوده و نقش فرامحلی به واسطه‌ وجود پتانسیل‌های متعدد به خود گرفته است. اما امروزه با مشکلاتی مانند فرسودگی و افول کالبدی، مشکلات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی درگیر است. در تحقیق پیشِ رو برای سنجش راهکارهای طب سوزنی شهری در محدوده مطالعه، ابتدا پس از مرور پایگاه نظری، ابزارها و راهکارهای طب سوزنی شهری، به تبیین نظام­های تأثیرگذار در ابعاد کالبدی _ محیطی، اجتماعی و اقتصادی برای مشخص نمودن پهنه­های مداخله در محله تجریش پرداخته شده است. در ادامه با استفاده از روش تحلیل شبکه، به تحلیل نتایج حاصل از عواملی مانند ذی­نفعان مؤثر در محدوده، نتایج احتمالی طب سوزنی شهری و نیز محرک­های مؤثر در محدوده اقدام شده است. سپس در راستای اعمال محرک‌های طب سوزنی شهری بر پهنه‌های مداخله، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و نرم­افزار(Expert Choice)، اولویت­بندی محرک­ها صورت گرفته و پس از آن با بهره­گیری از تکنیک سوات(SWOT) به تحلیل پهنه­های مداخله پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می­دهد، مکان­هایی مانند بازار تجریش، روددره مقصودبیک، بوستان آرزو و موزه موسیقی، حساس­ترین نقاط محله را برای اعمال محرک­های مداخله تشکیل می‌دهند.