تلفیق ملاحظات واکنش در شرایط اضطراری و ارزیابی اثرات محیط‌زیستی(EIA)، برای تعیین مکان بهینه تأسیسات و خدمات شهری

Abstract

هدف از انجام این تحقیق، تعیین مکان بهینه برای استقرار ایستگاه بازیافت پسماند در یک منطقه نمونه در شهر تهران است. برای این منظور منطقه 9 شهرداری تهران به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شد و مکان بهینه استقرار ایستگاه بازیافت پسماند با به کارگیری مجموعه‌ای از تکنیک‌های تصمیم‌گیری گروهی، تصمیم‌گیری چند معیاره، ارزیابی اثرات محیط‌زیستی و لحاظ نمودن ملاحظات مدیریت واکنش در شرایط اضطراری تعیین شد. ابتدا تکنیک دلفی کلاسیک برای شناسایی معیارهای مکانیابی و تکنیک دلفی فازی برای تعیین فاصله مجاز معیارها مورد استفاده قرار گرفت. در ادامه با کاربرد نرم‌افزار Arc GIS و اعمال فواصل تعیین شده در خصوص هر یک از معیارها، غربالگری مناطق مستعد انجام گرفت و با در نظر گرفتن نتایج مطالعات میدانی، پنج آلترناتیو‌ مکانی برای استقرار ایستگاه بازیافت پیشنهاد شد. در گام بعد با توجه به اینکه تعیین مکان بهینه نیازمند همسنجی این آلترناتیوها می‌باشد، دو گروه معیارهای محیط‌زیستی (استخراج شده از نتایج ارزیابی اثرات محیط‌زیستی) و معیارهای مدیریت واکنش در شرایط اضطراری (مبتی بر اصول و قواعد مدیریت واکنش در شرایط اضطراری) مورد استفاده قرار گرفت و در پایان با ساختاردهی مسئله در قالب تکنیک تحلیل سلسه مراتبی فازی، مکان بهینه برای استقرار ایستگاه بازیافت پسماند تعیین شد. نتایج تحقیق مشخص نمود، آلترناتیو مکانی شماره 2 بهترین مکان برای احداث ایستگاه بازیافت پسماند می‌باشد. به دلیل اینکه این آلترناتیو نسبت به سایر آلترناتیوها بیشترین فاصله را از مراکز جمعیتی دارد، پتانسیل بالاتری در تحقق معیارهای محیط‌زیستی، اجتماعی و اقتصادی دارد؛ ضمن اینکه احتمال انتشار وضعیت‌های اضطراری به پهنه‌های سکونت را کاهش می‌دهد و علاوه بر این از بزرگراه فتح که یکی از زیرساخت‌های اصلی حمل‌و‌نقل این منطقه است نیز فاصله کمی دارد که با احداث راه دسترسی فرعی، امکان استفاده از خدمات امداد و نجات را تسهیل می‌نماید. این تحقیق علاوه بر اینکه نمونه عملی از امکان‌پذیری ترکیب تکنیک‌های رایج در برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست با تکنیک‌های مورد استفاده در سایر زمینه‌های علمی را نشان می‌دهد، چارچوبی را برای تلفیق اصول مدیریت محیط‌زیست و مدیریت بحران در مکانیابی صنایع و خدمات در مناطق شهری ارائه می‌نماید.