توسعه و ارزیابی چند مدل اشتقاقی برای مدل‌سازی تنش توأم کمبود آب و نیتروژن

Abstract

آب و نیتروژن مهم‌ترین عوامل محدود کنندۀ تولید محصولات کشاورزی در نواحی خشک و نیمه‌خشک هستند. بنابراین تعیین مقدار جذب آب بوسیله گیاه تحت شرایط تنش توأم آب و کمبود نیتروژن می‌تواند در مدیریت آب در مزرعه به‌ویژه صرفه‌جویی در مصرف آب و کود با هدف حداکثر عملکرد محصول و نهایتاً حداکثر سود اقتصادی نقش کلیدی ایفا نماید. هدف از انجام این پژوهش، ارائه برخی مدل‌های اشتقاقی جذب آب در شرایط تنش توأم کمبود آب و نیتروژن و نهایتاً واسنجی پارامترهای آنها برای گیاه ریحان بود. بدین منظور، مدل‌های اشتقاقی از ترکیب مدل میچرلیخ- بال (MB) برای تنش کمبود نیتروژن و مدل‌های فدس و همکاران (F)، ون‌گنوختن (VG)، نمایی پیشنهادی (EXP) و همایی و همکاران (H) برای تنش کم‌آبی و مدل لیبیگ- اسپرینگل (LS) برای تنش کمبود نیتروژن و مدل‌ فدس و همکاران (F) برای تنش کم‌آبی ارائه و مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش گلدانی با چهار سطح مختلف آب آبیاری شامل 120، 100، 80، و 60 درصد نیاز آبی گیاه و چهار سطح کود نیتروژن شامل 100، 75، 50 و صفر درصد نیاز کودی بر اساس آزمون خاک در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که از میان مدل‎‌های ارزیابی شده، به استناد آماره‌های محاسبه شده به‌ترتیب مدل‌های اشتقاقی MB و نمایی پیشنهادی (MB-EXP)، MB و فدس و همکاران (MB-F)، MB و ون‌گنوختن (MB-VG) و همچنین MB و همایی و همکاران (MB-H) بهترین انطباق را با داده‌های اندازه‌گیری ‌شده داشتند.