تأثیر زاویه همگرایی دیواره‌های هادی سرریز اوجی با قوس ورودی بر عملکرد هیدرولیکی کانال پایین‌دست در دو حالت متقارن و نامتقارن

Abstract

سرریز اوجی قوس محور نسبت به سرریز با تاج خطی، دارای طول تاج بیشتری است. از این رو در یک تراز معین آن در دریاچه، قادر به تخلیه بده بالاتری نسبت به سرریز مستقیم است و به­همین دلیل در طرح­هایی که استفاده از آن­ها میسر است، ارجحیت دارند. در مطالعه حاضر مدل فیزیکی سرریز سد گرمی چای با مقیاس 1:50 که از نوع اوجی قوس محور و دیواره‌های متقارب است در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری ساخته شده، تأثیر قرارگیری دیواره­های هادی سرریز در زاویه‌های 60 و 90 درجه در دو حالت متقارن و نامتقارن، بر پارامترهای هیدرولیکی جریان شامل پروفیل سطح آب، عمق وتوزیع فشار پیزومتریک در کانال پایین‌دست سرریز بررسی گردید. آزمایش‌ها با دبی­های مختلف از 30% تا 177% دبی طراحی انجام گردید. مطابق نتایج حاصله در پنجه سرریز و قسمت‌های انتهایی شوت سرریز، به­دلیل تقرب دیواره‌های جانبی به سمت پایین‌دست، پدیده تداخل خطوط جریان و همگرایی اتفاق افتاد که در این شرایط پدیده دم‌خروسی به‌وضوح ‌مشاهده گردید، همچنین نتایج حاصله نشان داد در زاویه­های 90 درجه پدیده دم‌خروسی تا دبی معادل 118% دبی طراحی تشکیل ‌­می­گردید، در حالی­که در زاویه­های 60 درجه این پدیده تا دبی معادل 147% دبی طراحی اتفاق ‌می­افتد. در ضمن مشاهدات تجربی تأیید کرد به­دلیل عدم تقارن دیواره­ها دیوارۀ نزدیک به جریان دم خروسی از فشار استاتیکی بیشتری برخوردار است.