تأثیر فسفر بر غلظت سرب و روی در ریشه برنج و تشکیل کانی‌های حاوی آن‌ها در یک خاک آهکی آلوده

Abstract

برای بررسی تأثیر فسفر (P) و آلودگی سرب (Pb) و روی (Zn) بر غلظت Pb، Zn و P ریشه و تشکیل کانی پیرومورفایت (Pb₅(PO₄)₃Cl,F,OH) در یک خاک آهکی، آزمایشی به­صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و با عامل‌های Pb در چهار سطح (0، 200، 400 و 800 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک از منبع Pb(NO₃)₂)، Zn در سه سطح (0، 25 و 250 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک از منبع ZnSO₄.7H₂O) و P در سه سطح (0، 50 و 500 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک از منبع Ca(H₂PO₄).2H₂O) و با سه تکرار در شرایط گلخانه‌ای و آزمایشگاهی اجرا شد. در پایان دوره رشد گیاه برنج، غلظت Pb، Zn و P ریشه اندازه­گیری شد. تشکیل کانی پیرومورفایت در تیمار 800 میلی­گرم Pb و 500 میلی­گرم P و 250 میلی­گرم Zn بر کیلوگرم خاک به روش تجزیه با پراش پرتو ایکس (XRD) بررسی شد. نتایج نشان داد که مصرف کود P، غلظت Pb و Zn ریشه برنج را به­طور میانگین به­ترتیب حدود 15 و 2 درصد کاهش داد. افزودن Zn غلظت Pb و P ریشه را به­طور میانگین به­ترتیب حدود 13 و 6 درصد کاهش داد. نتایج تجزیه XRD نشان­دهنده تشکیل کانی کلروپیرومورفایت با بلورینگی کم در خاک بود. همچنین، در خاک‌های آلوده به Pb و Zn، مصرف کود P از طریق تشکیل رسوب ترکیب‌های مختلف Pb، Zn و P می‌تواند پویایی و زیست‌فراهمی این فلزها و جذب آن­ها به­وسیله گیاه را کاهش دهد.