تعیین کیفیت آب چاه‌های کشاورزی دشت سراب جهت استفاده در سیستم‌های‌ آبیاری تحت فشار

Abstract

برداشت بی­رویه از آب­های زیرزمینی باعث آسیب شدید به آبخوان­ها شده و دشت­های کشور به دلیل این وضعیت با پدیده نشست مواجه­ هستند. در این راستا پیرو تشویق دولت با ارایه کمک­های مالی بلاعوض، کشاورزان زیادی داوطلب اجرای سیستم­های تحت فشار هستند. لذا شناخت مناسب کمی و کیفی منابع آبی برای داشتن کشاورزی پایدار ضروری است. در این مطالعه به بررسی کیفیت آب­ تعداد 103 چاه­ عمیق کشاورزی منطقه سراب که مالکان آنها متقاضی اجرای سیستم تحت فشار هستند، پرداخته شد. برای تعیین وضعیت کیفی آب این چاه­ها علاوه بر عوامل شیمیایی، از شاخص­هایی نظیر نسبت جذب منیزیم (MAR)، شاخص نفوذپذیری (PI)، پتانسیل شوری (PS)، نسبت کلایز (KR)، نسبت جذب سدیم(SAR)ونسبت سدیم محلول (SSP)استفاده گردید. مقادیر EC، SAR، MAR، PS و شاخص کلراید حاکی از کاسته شدن کیفیت آب از شرق به غرب و از جنوب به شمال دشت می­باشد. حدود 50 درصد آب چاه­ها در کلاس C₃S₁قرار داشته و متوسط شاخص کلایز چاه­ها در وضعیت مناسب برابر 46/0 تعیین شد. جز یک چاه با SAR برابر 52/15 آب بقیه دارای مقادیر کمتر از 15 بودند و آب غیرقلیایی داشتند. فقط 17 درصد آب چاه­ها دارای SSP بالای 40 درصد بوده و از نظر این شاخص مناسب نبودند. بیشتر نمونه­ها از نظر MAR کمتر از حد مجاز استاندارد 50 درصد هستند. در نهایت در شرایط مطالعه حاضر برای پایاب 90 درصد چاه­ها اجرای سیستم آبیاری بارانی و تیپ در حدود 10 درصد بقیه کاربرد هیدروفلوم توصیه می­گردد.