راهکارهای سنجش و کاهش ضایعات گندم در خرمنکوب‌های ثابت

Abstract

گندم یکی از محصولات راهبردی است که از نظر سطح زیرکشت، تولید و ارزش غذایی، دارای اهمیت بالایی است. از طریق افزایش عملکرد و کیفیت محصول، کاهش هزینه‌های تولید و کاهش ضایعات می­توان بهره‌وری تولید گندم را افزایش داد. مدیریت زراعی، روش برداشت، انتقال و ذخیره‌سازی، کیفیت و مرغوبیت بذر گندم را تحت تأثیر قرار می­دهد. هنوز در مناطقی از جهان و کشور از خرمنکوب‌های ثابت برای جداسازی بذر گندم استفاده می‌شود. استفاده از خرمنکوب­ها در شرایط نامناسب باعث ایجاد آسیب‌های مکانیکی به بذر گندم (ترک­خوردگی، شکستگی، برش، سوراخ شدگی و لهیدگی) می­شود. این آسیب‌ها علاوه بر کاهش قیمت محصول، افت کیفی بذر و آرد تولیدی را در پی خواهد داشت. رقم گندم، نرخ تغذیه، رطوبت محصول و سرعت دورانی استوانه کوبش (کوبنده) نقش عمده‌ای در ایجاد ضایعات (درصد بذر‌های شکسته و کاهش قدرت جوانه‌زنی بذر‌ها) در خرمنکوب‌های ثابت دارند. دست‌یابی و توصیه به تنظیمات مناسب خرمنکوب و شرایط محصول، میزان ضایعات گندم را تا 40 درصد کاهش می­دهد. استفاده از ارقام گندم غیرحساس به شکستگی، استفاده از حداکثر ظرفیت دستگاه خرمنکوب، خشک­کردن گندم تا رطوبت کمتر از 7 درصد و انتخاب سرعت خطی حدود 11 متر بر ثانیه برای کوبنده خرمنکوب، قابل توصیه بوده و می­تواند میزان ضایعات گندم را در خرمنکوب­های ثابت کاهش دهد. در این مقاله به معرفی روش‌های قابل­استفاده برای کاهش آسیب به بذرگندم در خرمنکوب‌های ثابت ‌پرداخته می‌شود.