ارزیابی تناسب اراضی دشت زنجان برای کشت آبی گندم، یونجه و سیب‌زمینی با استفاده از شاخص تناسب تطبیقی

Abstract

در پژوهش حاضر تلاش شده تا از طریق تلفیق درجات تناسب کیفی اراضی برای کشت آبی محصولات گندم، یونجه و سیب‌زمینی در دو منطقه هم‌جوار در دشت زنجان، شاخص تناسب تطبیقی (تناسب کلی) اراضی محاسبه شود. لذا در دو محدوده هم‌جوار واقع در دشت زنجان (شرق و غرب شهرک روی زنجان) به ترتیب با مساحت‌های تقریبی 4500 و 5500 هکتار از 56 و 68 نقطه نمونه­برداری با فاصله‌های 1000 متر نمونه‌های خاک تهیه شد. پس از تعیین درجه تناسب اراضی برای کشت آبی گندم، یونجه و سیب‌زمینی بر اساس تجزیه نمونه‌های خاک، اطلاعات اقلیمی و زمین­نما، نقشه‌های پیوسته‌ تناسب کیفی اراضی با استفاده از تخمین‌گر کریجینگ تهیه شد. در نهایت، شاخص تناسب تطبیقی (تناسب کلی) اراضی به‌صورت میانگینی از درجات تناسب اراضی برای محصولات مختلف محاسبه و سپس درون‌یابی و پهنه‌بندی گردید. نتایج نشان داد که ویژگی‌های اسیدیته خاک برای سیب‌زمینی و درصد ذرات درشت خاک برای هر سه کاربری محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کنند. مقایسه نقشه‌های تناسب اراضی نشان داد که در مقایسه با اراضی واقع در غرب شهرک صنعتی، اراضی شرق این شهرک تناسب بالاتری برای کشت یونجه و گندم دارند؛ حال آن‌که برای کشت سیب‌زمینی، کلاس تناسب بحرانی حاصل شد. مقایسه نقشه‌های توزیع مکانی شاخص تناسب تطبیقی (تناسب کلی) اراضی بیانگر مقادیر قابل توجه تغیرات مکانی این شاخص در شرق و غرب شهرک صنعتی روی بوده و در مجموع، تناسب کلی اراضی واقع در محدوده شرق بیشتر از اراضی واقع در محدوده غرب است.<br />