ارزیابی کیفیت آب چشمه‌های استان آذربایجان‌غربی از نظر پتانسیل گرفتگی گسیلنده‌ها در سامانه‌های آبیاری قطره‌ای

Abstract

به­دلیل بحران‌های زیست محیطی ناشی از خشکی دریاچه ارومیه، لزوم بکارگیری روش­های آبیاری با بازده بالا در این حوضه حائز اهمیت است. آبیاری قطره‌ای یک راه‌حل مناسب جهت استفاده بهینه از منابع آب می‌باشد. اجرای سامانه­های آبیاری قطره‌ای نیازمند تحلیل کیفیت آب مورد استفاده جهت جلوگیری از گرفتگی گسیلنده­ها می­باشد. در این مطالعه، پارامترهای کیفی چشمه‌های بخشی از استان آذربایجان‌غربی شامل شوری (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، نسبت جذبی سدیم (SAR) و شاخص اشباع لانژیلر (LSI) تعیین و قابلیت کاربرد چشمه­ها در سامانه‌های آبیاری قطره‌ای، در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور آمار کیفی 1705 چشمه موجود در محدوده مطالعاتی، از شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان‌غربی اخذ و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مقدار شاخص LSI در 3/87 درصد چشمه‌ها مثبت و پتانسیل رسوب کربنات در آن‌ها وجود دارد. TDS در 0/11 درصد از چشمه­ها دارای مقادیر بین 1500-1000 میلی‌گرم بر لیتر بوده که خطرساز می‌باشد. مقدار TDS در 4/33 درصد دارای مقادیر 500-1000 میلی‌گرم بر لیتر و در 6/55 درصد نیز دارای مقادیر 500-0 میلی‌گرم بر لیتر بوده و بی‌خطر می‌باشند. همچنین مقدار SAR در 7/97 درصد چشمه­ها در کلاس مناسب قرار گرفت. برای انتخاب روش مناسب میان‌یابی، روش‌های مختلف با استفاده از آماره‌های ریشه میانگین مربعات خطای نرمال (NRMSE) و خطای نسبی (RE) ارزیابی و روش کریجینگ با کمترین مقدار خطا نسبت به سایر روش‌ها، برای درون­یابی پارامترهای کیفی استفاده شد. استفاده از آب چشمه­های استان آذربایجان‌غربی در آبیاری قطره‌ای توصیه می­گردد اما خطر گرفتگی گسیلنده‌ها به­ویژه در شمال استان بالا می‌باشد.<br />