تأثیر قارچ Trichoderma virens و سیلیسیم بر برخی ویژگی‌های گندم در شرایط شور

Abstract

تنش شوری یکی از عوامل محدود کننده تولیدات کشاورزی به­ویژه در نواحی خشک و نیمه­خشک جهان است.بهره­گیری از ریزجاندارانی همچون <em>تریکودرما</em> و کاربرد سیلیسیم از راه­کارهای مورد استفاده در کاهش اثر تنش­های محیطی مانند شوری است. برای بررسی اثرهای تلقیح قارچ <em>تریکودرما </em><em>ویرنس</em> و کاربرد سیلیسیم بر رشد و برخی ویژگی­های گیاه گندم تحت تنش شوری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح قارچ (با و بدون مایه­زنی)، دو سطح سیلیسیم (0 و 5/1 میلی­مولار) از منبع سیلیکات سدیم و سه سطح نمک (0، 18 و 31 میلی­اکی­والان نمک در کیلوگرم خاک از کلرید سدیم، کلسیم و منیزیم با نسبت ترکیبی1:2:3، به ترتیب معادل شوری در عصاره اشباع خاک 4/3-2/3، 2/7-9/6 و 9/9-5/9 دسی­زیمنس بر متر) بود. نتایج نشان­دهنده تأثیر منفی شوری بر رشد گندم بود. سطوح 18 و 31 میلی­اکی­والان نمک در کیلوگرم خاک به­طور معنا­دار در سطح احتمال یک درصد سبب کاهش ارتفاع گیاه، شاخص کلروفیل، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، شاخص برداشت و سایر خصوصیات اندازه­گیری شده گردید. اثرمتقابل شوری، قارچ و سیلیسیم بر شاخص کلروفیل، وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنا­دار (<em>p<0.05</em>) بود. عملکرد بیولوژیکی کاهش 11 درصدی در سطح شوری E3 نسبت به سطح شوری E1 نشان داد. بیشترین عملکرد بیولوژیک در سطح شوری E1 و در حضور قارچ و سیلیسیم و کمترین آن در سطح شوری E3 و بدون حضور قارچ و سیلیسیم مشاهده شد. تنش شوری باعث کاهش 59 درصدی عملکرد دانه شد. اثر متقابل سیلیسیم، قارچ و شوری بر عملکرد دانه معنادار نبود اما باعث افزایش عملکرد دانه (6/17درصد) در سطح شوری E3 شد. کاربرد توأم قارچ و سیلیسیم در سطح شوری3E موجب افزایش 16درصدی شاخص برداشت نسبت به همین سطح شوری بدون حضور قارچ و سیلیسیم گردید. برپایه این نتایج افزودن سیلیسیم و مایه­زنی خاک با این قارچ می­تواند با تعدیل اثر شوری، در بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاه در شرایط شور مؤثر واقع شود<strong>.</strong>