اثرات کیفیت آب‌های سطحی بر کیفیت آب‌های زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت تبریز)

Abstract

مطالعه حاضر بر روی رودخانه آجی‌چای واقع در دشت تبریز و در شرق دریاچه ارومیه­­، به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر بر آلودگی رودخانه و آبخوان دشت تبریز و مدیریت و کنترل بهتر کیفیت منابع آب، با بهره‌گیری از تحلیل مؤلفه‌های اصلی، روش‌های هوش مصنوعی (شبکه عصبی مصنوعی و درخت تصمیم M5) و زمین آمار (کریجینگ و کوکریجینگ)، از طریق تحلیل داده‌های کیفیت آب (کاتیون‌ها، آنیون‌ها) در طی دوره آماری 1380 تا 1392 صورت گرفت. تحلیل‌های چند متغیره آماری قادر هستند حجم گسترده‌ای از داده‌ها را پردازش نمایند و به‌عنوان راهکاری کمی در مدیریت کیفیت آب رودخانه‌های استان آذربایجان شرقی مطرح گردند. تعیین مهم‌ترین پارامترهای تاثیرگذار در کیفیت آب منجر به کاهش هزینه‌ها و هدفدار نمودن پایش، کنترل و حفاظت کیفیت آب می‌شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روش درخت تصمیم‌گیری (M5) روابط ساده خطی، قابل فهم‌تر و کاربردی‌تری برای پیش‌بینی کلر و شوری ارائه می‌کند و نوع تصمیمات گرفته‌شده براساس طبقه‌بندی در الگوریتم‌های درخت تصمیم، مشخص، شفاف و قابل استخراج است. همچنین نتایج حاصل از کاربرد روش‌های زمین آمار نشان داد که وضعیت آبخوان‌ دشت تبریز از لحاظ کیفی نسبت به سال‌های قبل در وضعیت نامطلوب قرار گرفته و در بخش غربی دشت به‌دلیل برداشت زیاد توسط چاه‌ها میزان شوری آب از بیشینه 9000 میکروموس بر سانتی‌متر در سال 1380 به بالای 11000 میکروموس بر سانتی‌متر در سال 1390 در مقطع خروجی رسیده است.