تخمین جریان رودخانه در فصل ذوب برف با استفاده از عوامل هواشناختی (مطالعه موردی: حوضه آبریز لیقوان)

Abstract

بررسی ارتباط بین متغیرهای اندازه‌گیری شده در ایستگاه‌های هواشناسی با رواناب سطحی حوضه‌های کوهستانی می‌تواند در مدل‌سازی جریان مفید واقع شود. در این مطالعه به‌منظور بررسی تأثیر سری‌های زمانی متغیرهای هواشناختی ثبت شده در ایستگاه سینوپتیک سهند بر میزان ذوب برف و رواناب ناشی از آن در حوضه لیقوان، همبستگی این متغیرها با میانگین دمای روزانه (1380 الی 1388) مورد بررسی قرار گرفته و سعی گردید متغیرهایی که همبستگی مناسبی با دما داشتند، انتخاب شوند. سپس چهار بازه زمانی شاخص در فصل ذوب برف، در حد فاصل اول دی تا آخر خردادماه مشخص شد. همبستگی متغیرهای مربوطه با رواناب روزانه، با تأخیرهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و متغیرهایی که بیشترین همبستگی را با رواناب داشتند انتخاب شدند. بین متغیرهای انتخاب شده و رواناب حوضه، روابط رگرسیونی بسط داده ‌شد و این روابط با رواناب اندازه گیری شده ایستگاه هیدرومتری لیقوان صحت‌سنجی شد. با توجه به نتایج به‌دست آمده، متغیر دمای عمق 20 سانتی‌متری زمین، بیشترین همبستگی (911/0) را با رواناب اندازه‌گیری شده در بازه زمانی حد فاصل اول دی‌ماه الی 31 خردادماه بدون لحاظ تأخیر زمانی در سری مربوطه دارا بود. کمترین همبستگی (476/0-) را رطوبت‌های ساعت 3 بامداد در طی همان دوره ولی با تأخیرهای زمانی 4 و 5 روزه نشان داد. نتایج اعتبار‌سنجی مدل‌های رگرسیونی نشان داد که مدل رگرسیونی گام به گام از دقت نسبتا خوبی (61/0= CE) در تخمین جریان رودخانه در فصل ذوب برف برخوردار است.