استفاده از گشتاورهای خطی در پیش‌بینی خشک‌سالی (مطالعه موردی: حوضه آبریز ایران مرکزی)

Abstract

اطلاع از وقوع پدیده خشک‌سالی، می‌تواند در راستای مدیریت بهتر منابع آب راه‌گشا باشد. مطالعه پدیده خشک­‌سالی، بر اساس پارامترهای اندازه‌گیری شده صورت می‌گیرد. از طرفی به­دلیل مواردی نظیر عدم اطمینان (یا فقدان داده) در برخی ایستگاه‌ها، تحلیل منطقه‌ای توصیه می‌شود. در این تحقیق نیز از این نظریه و روش گشتاورهای خطی در حوضه آبریز ایران مرکزی استفاده گردید. داده‌های بارش سالانه ۴۷ ایستگاه از منطقه مذکور موردبررسی قرار گرفت. به‌منظور تعیین مناطق همگن، از برخی خصوصیات ایستگاه‌ها، نظیر ارتفاع از سطح دریا، متوسط بارش سالانه، بیشینه بارش 24 ساعته، شاخص خشکی فصلی و شاخص بارش استاندارد استفاده شد و ایستگاه‌های منتخب، بر اساس پارامترهای ذکرشده، در محیط نرم‌افزار R به دسته‌های همگن تقسیم شدند. سپس ایستگاه‌های ناسازگار در هر یک از نواحی همگن با معیار ناسازگاری موردبررسی قرارگرفته و حذف گردیدند. همگنی ایستگاه‌ها نیز با معیار همگنی آماره H اندازه‌گیری شد. درنهایت بر اساس شاخص‌های آماری، بهترین توزیع برای هر ناحیه تعیین گردید و بر اساس توزیع‌های منتخب، نقشه دوره بازگشت خشک‌سالی‌های مربوط به بارش‌های 4/0، 6/0 و 8/0 میانگین بارش سالانه ترسیم شد. یافته‌های تحقیق بیان‌گر این است که احتمال وقوع خشک‌سالی‌های متوسط و شدید در مناطق شمال و غرب ایران مرکزی بیش‌تر می‌باشد.