ارزیابی چند روش عصاره‌گیری برای تعیین فسفر قابلاستفاده گیاه ذرت در برخی خاک‌های آهکی استان آذربایجان شرقی

Abstract

دراین تحقیق ارزیابی چند روش عصاره‎گیری برای تعیین فسفر قابل‌ جذب گیاه ذرت در 25 نوع خاک سطحی (0-30cm) انجام گرفت. آزمایش به‎صورت فاکتوریل و بر پایه طرح بلوک‎های کامل تصادفی با کشت گیاه ذرت (Zea mays L.) در شرایط گلخانه‌ای و در سه تکرار انجام گرفت. روش­های آب مقطر، کلرید کلسیم، پاو، اولسن، کالول، سلطانپور، مورگان، کلونا2 و کاغذ صافی­های آغشته به اکسید آهن جهت تعیین فسفر قابل‎ جذب گیاه ذرت به کارگرفته شد و همبستگی مقادیر حاصله با شکل‎های مختلف فسفر در خاک بررسی شد. بر طبق نتایج بیشترین مقدار فسفر استخراج شده توسط روش کالول و کمترین آن در روش کلرید کلسیم 01/0 مولار حاصل گردید. بیشترین همبستگی در میان روش­های عصاره­گیری شیمیایی فسفر بین دو روش کالول و کلونا2 مشاهده شد. همچنین فسفر عصاره گیری شده توسط روش چند عنصری سلطانپور با روش نوارهای کاغذی بیشترین همبستگی را نشان داد. بیشتر روش­های عصاره­گیری همبستگی معنی‎داری با شکل‎های فسفر آلی ناپایدار (LOP) و فسفر آلی نسبتاً ناپایدار (MLOP) داشتند که بیشترین آنها به‎ترتیب مربوط به روش کلرید کلسیم 01/0 مولار و آب مقطر بود. همچنین تمام روش­های عصاره­گیری همبستگی بالایی با شکل دی‎کلسیم فسفات (Ca₂-P) داشتند که کمترین آنها مربوط به روش پاو بود. مقادیر فسفر کل خاک­های مورد مطالعه با مقادیر فسفر استخراج شده با تمام عصاره­گیرها همبستگی معنی­دار داشت. در این آزمایش بیشترین همبستگی بین روش­های اولسن و کالول با وزن خشک بخش هوایی ذرت بدست آمد (r به‎ترتیب برابر ^**67/0 و ^**75/0) ولی به‌دلیل افزایش هزینه­ها و زمان عصاره­گیری در روش کالول، روش اولسن به‌عنوان روش برتر معرفی شد. به‌طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که هر چند نوارهای کاغذی هم توانستند به خوبی شاخص­های رشد ذرت را پیش­بینی کنندولی روش­های عصاره­گیری شیمیایی برتر بودند.