اثر قارچهای میکوریز آربوسکولار بر جذب عناصر غذایی و عملکرد پیاز در یک خاک شور در شرایط مزرعه‌ای

Abstract

قارچهای میکوریزی بوجود آورنده یکی از همزیستی‌های مفید در ریشه اکثر گیاهان بوده و نقش کلیدی در چرخه عناصر غذایی و همچنین مقاومت گیاهان در برابر تنشهای محیطی دارند. در این تحقیق اثر تلقیح ریشه‌های پیاز با قارچهای میکوریز و نقش آنها در عملکرد غده و جذب عناصر غذایی دریک خاک شور طی دو سال زراعی 83 و 84 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی به مرحله اجرا درآمد. از چهارگونه قارچ­های میکوریز جنس گلوموس شامل : <em>گلوموس اتونیکاتوم، گلوموس ورسیفورم، گلوموس موسه و گلوموس اینترارادیسز</em> برای تلقیح نشاهای پیاز استفاده شد. پس از تلقیح و رشد کافی، نشاهای پیاز به مزرعه منتقل شده و در دو گروه 1- بدون مصرف فسفر و 2- با مصرف نصف فسفر توصیه شده(معادل 50 کیلوگرم در هکتار) در کرتها کشت گردیدند. خاک مزرعه در موقع آماده سازی زمین در فصل بهار در سال اول EC برابر 26/7 و در سال دوم برابر 5­dS/m داشت. پس از طی دوره رشد، محصول غده‌ها برداشت شده و عملکرد و غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منگنز، روی، مس، سدیم و کلرید غده‌ها تعیین گردید. براساس نتایج تجزیه مرکب داده­های دو سال آزمایش، تیمارها بر عملکرد غده پیاز، غلظت فسفر، سدیم، کلرید، روی و مس و کل جذب نیتروژن، فسفر، پتاسیم، روی و مس در غده پیاز در سطح احتمال 1 درصد و بر کل جذب سدیم، کلرید و منگنز در سطح احتمال 5 درصد تأثیر معنی‌دار داشتند. بیشترین عملکرد غده در هر دو سال از تلقیح با قارچهای میکوریز به دست آمد. تلقیح با قارچهای <em>گلوموس اتونیکاتوم و </em><em>گلوموس ورسیفورم</em> با کاربرد نصف فسفر توصیه شده به ترتیب 3/32 و 76/30 تن در هکتار بیشترین عملکرد غده پیاز را نسبت به بقیة تیمارها داشتند. تیمار بدون تلقیح با قارچ و بدون مصرف فسفر با 6/12 تن در هکتار کمترین عملکرد غده را داشت. غلظت سدیم در غده پیاز در تیمار <em>گلوموس اتونیکاتوم</em> بدون مصرف فسفر، کمترین مقدار( 323/. درصد در ماده خشک) و در تیمارهای بدون تلقیح با قارچ بیشترین مقدار(476/. درصد در ماده خشک) را داشت. غلظت کلرید در غده نیز در تیمارهای <em>گلوموس موسه</em>با کاربرد نصف فسفر توصیه شده و <em>گلوموس اتونیکاتوم</em> بدون مصرف فسفر به کمترین مقدار( 778/. و 791/. درصد در ماده خشک) و در تیمارهای بدون تلقیح با قارچ به بیشترین مقدار( 143/1 درصد در ماده خشک) رسید. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که تلقیح با قارچهای میکوریز، موجب کاهش غلظت سدیم و کلرید در غده های پیاز گردید.