جذب و واجذب سرب و تاثیر تر-خشک شدن متناوب بر توزیع فلز در دو خاک با ویژه‌گی‌های متفاوت

Abstract

فلزات سنگین پس از ورود به خاک­، به تدریج بین فاز محلول و فاز جامد خاک و همچنین بین ترکیبات مختلف فاز جامد توزیع می­شوند. توزیع فلزات در خاک نقشی مهم در میزان تحّرک و زیست فراهمی آنها دارد. هدف از این مطالعه بررسی جذب و نگهداشت سرب در دو خاک آهکی با ویژگی­های متفاوت (یکی شور-سدیمی و دیگری غیرشور و غیرسدیمی) و ارزیابی اثر شرایط رطوبتی با چرخه تر-خشک شدن (WD) بر توزیع مقادیر مختلف سرب افزوده شده بود. برای کمّی­سازی شدت پیوند سرب افزوده شده به خاک، ظرفیت جذب سرب توسط خاک­ها و تحرّک و زیست فراهمی سرب از نمایه تفکیک کاهش یافته ((<em>I_R</em>، نمایه شدت جذب (<em>SI</em>) و درصد یا مقدار جزء محلول + تبادلی (<em>S+E</em>) استفاده شد. مقداری اندک از سرب جذب شده توسط خاک واجذب گردید که بیانگر جذب قوی و برگشت­ناپذیر سرب در خاک­های مورد مطالعه است. براساس مقادیر <em>SI</em>، بیش از 97% سرب افزوده شده به خاک­ها جذب گردید. نمایه <em>SI</em> با افزایش غلظت ورودی سرب به خاک، تغییری معنی­دار نداشت (p≤0.05) که احتمالاٌ بیانگر رسوب سرب در خاک است. با اینکه نخستین دور WD تأثیری معنی­دار بر مقدار <em>SI</em> داشت (p≤0.05)، تاثیر دورهای بعدی معنی­دار نبود (p≤0.05). با افزایش غلظت ورودی سرب به خاک، مقدار <em>I_R</em> کاهش یافت که بیانگر افزایش مقدار سرب متحرّک با افزایش سطح آلودگی خاک است. تر- خشک شدن تأثیری معنی­دار (p≤0.05) بر تحرّک و فراهمی سرب در خاک داشت. مقایسه مقادیر <em>S+E</em> نشان داد که تحرّک و فراهمی سرب با تر-خشک شدن خاک کاهش و با افزایش غلظت ورودی سرب به خاک افزایش یافت.