ارزیابی روش‌های استحصال آب باران در افزایش رطوبت خاک و رشد نهال پسته

Abstract

استحصال آب باران روشی برای توسعه بهره­برداری از منابع آب سطحی در مناطق خشک است که به وسیله آن می­توان آب مورد نیاز مصارف خانگی، دام و کشاورزی را در مقیاس کوچک تأمین نمود. به منظور بررسی تاثیر جمع آوری آب باران توسط سامانه­های سطوح آبگیر بر میزان رطوبت خاک و رشد نهال پسته، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تیمار در سه تکرار در طی سال­های 1388 و 1389 در ایستگاه تحقیقاتی خواجه واقع در استان آذربایجان شرقی طراحی و اجرا گردید. سامانه ­سطح آبگیر عبارت است از حوضه آبخیز کوچک که رواناب داخل آن به انتهای حوضه هدایت و از آن استفاده می­شود.در این تحقیق هر کرت آزمایشی به عنوان یک سامانه سطح آبگیر عمل می­کند و رواناب آن در انتهای کرت به چاله گیرنده رواناب یا کوزه سفالی تعبیه شده در چاله­ها هدایت می­شود. اعمال تیمارهای مختلف در داخل چاله هر کرت (سطح آبگیر) با تغییر بافت خاک و همچنین قرار دادن ظرف سفالی آبگیر به شرح زیر اعمال شد: تیمارها عبارت بودند از: تیمار شاهد(A)، در این تیمار چاله حفر شده تنها از خاک حاصله از همان چاله مجدداً پر شد. تیمار پرلیت(B)، داخل چاله حفرشده این تیمار از مخلوط پرلیت، ماده آلی پوسیده و خاک با نسبت حجمی 1-1-2 پر شد. تیمارکوزه(C)، در چاله­حفرشده سه عدد کوزه سفالی به ارتفاع 70 و به قطر10 سانتی­متر در سه نقطه چاله با فاصله مساوی جا گذاری و در تیمار سنگریزه(D)، دو ستون از سنگریزه در مجاورت چاله با فاصله 10 سانتی­متری از دیواره ایجاد ‌گردید. در هر چاله، یک نهال پسته غرس و همچنین یک جفت حسگر TDR به طول 70 سانتی­متری جهت اندازه­گیری رطوبت خاک چاله قرار داده شدند. نتایج نشان داد که استفاده از تیمارهای مذکور، موجب افزایش معنی­دار ذخیره رطوبتی خاک، نسبت به تیمار شاهد در سطح احتمال 1 و5 درصد گردید. مقایسه میانگین رطوبت حجمی در تیمارهای آزمایشی در هر دو سال نشان داد که تیمار سنگریزه بیشترین میزان رطوبت را در خودش ذخیره کرده و بعد از آن به ترتیب تیمارهای کوزه­، پرلیت و شاهد قرار گرفتند. همچنین تأثیر تیمارهای آزمایشی بر روی ارتفاع، قطر یقه و مساحت برگ­های نهال پسته در سطح احتمال 1 در صد معنی­دار بود. بیشترین میزان ارتفاع نهال، قطر یقه و مساحت برگ­ها مربوط به تیمار سنگریزه و کمترین آنها مربوط به تیمار شاهد بود.