آلودگی خاک¬¬ها و گیاهان پیرامون بزرگراه ارومیه-¬ سلماس به برخی فلزهای سنگین

Abstract

وسایل نقلیه از راه­های گوناگون موجب آلودگی خاک­ها و گیاهان پیرامون جاده­ها شده و در نهایت این آلودگی­ها به زنجیره غذایی راه می­یابند. هدف از این پژوهش، بررسی آلودگی سرب، کادمیوم، روی و نیکل در خاک­ها و گیاهان حاشیه بزرگراه اصلی مسیر ارومیه- سلماس با بار ترافیکی بالا بود. برای بررسی سطوح آلودگی فلزهای سنگین در خاک از شاخص ژئوانباشت (I_geo) و برای بررسی توانایی جذب همزمان فلزهای مورد مطالعه توسط هر گیاه از شاخص انباشت فلز (MAI) استفاده شد. نتایج نشان داد غلظت این فلزها در خاک­ها و بیشتر گیاهان رشد یافته در پیرامون جاده به گونه­ای معنی­داری (05/0 <em>p</em> ≤) بیشتر از نمونه­های مرجع بود. هم­چنین خاک­های سطحی و گیاهان رشد یافته در منطقه مورد مطالعه در مقایسه با سطوح زمینه، نسبتاً آلوده بودند. خاک­ها و گیاهان پیرامون این جاده به ویژه به سرب آلوده بودند. از این رو، چرای دام در این مناطق ممکن است خطر انتقال احتمالی این فلزها (به ویژه سرب) به زنجیره غذایی را در پی داشته باشد. به طور کلی غلظت این فلزها، به ویژه سرب، در گیاهانی که به جاده نزدیک­تر بودند، بیشتر بود. هم چنین گیاه بومادران (<em>Achillea millefolium</em> L.) با مقدار MAI برابر با 01/100 در مقایسه با دیگر گیاهان توانایی بهتری در جذب همزمان فلزهای مختلف داشت. برپایه نتایج این پژوهش، انجام اقداماتی برای مدیریت خاک و چرای گیاهان پیرامون جاده­ها ضروری است.