مطالعۀ تطبیقی دگرنویسی اسامی غیرفارسی به فارسی در فصلنامۀ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات و بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین

Abstract

هدف: شناسایی چالش‌­های دگرنویسی اسامی غیرفارسی به فارسی در فصلنامۀ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات و میزان انطباق آن با بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین.روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع پژوهش کمّی است که با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شده است. تمامی اسامی غیرفارسی مورد استفاده در فصلنامۀ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات از سال 1390 تا پاییز 1398 به­ عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفت. به ­منظور گردآوری داده‌­های پژوهش ابتدا تمام اسامی غیرفارسی مورد استفاده در متن مقالات فصلنامۀ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات به همراه معادل فارسی آنها به تفکیک دوره و سال در برنامۀ اکسل دسته‌­بندی و سازماندهی شد. در کل 5570 اسم غیرفارسی بازیابی شد و معادل فارسی آنها در بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین مورد جست‌وجو قرار گرفت.یافته‌ها: از مجموع 5570 اسم غیرفارسی بازیابی‌شده، 58 اسم به دلیل فارسی بودن و عدم مطابقت نام‌­های غیرفارسی با برگردان فارسی از جامعۀ آماری حذف شدند و در نهایت 5512 رکورد باقیمانده مورد بررسی قرار گرفت. از میان 5512 اسم غیرفارسی بازیابی‌شده از مقالات فصلنامه و مطابقت آنها با بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین، تعداد 3660 رکورد در این بانک وجود داشت که تعداد 2541 اسم (46/099 درصد) در مطابقت با بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین به‌درستی دگرنویسی شده­‌اند، و معادل فارسی تعداد 1119 اسم غیرفارسی (20/301 درصد) با بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین مغایرت داشته است. از میان 1119 اسم بازیابی‌شده که دگرنویسی فارسی آن‌ها با بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین مغایرت داشت مواردی بود که هر بار به شکل­‌های مختلف آوانویسی شده‌­اند. ۱۶ اسم غیرفارسی به سه چهار شکل متفاوت آوانویسی شده است. اسامی پرتکرار ۱۵ تا ۴۱ بار تکرار شده‌اند که بیشترین تعداد به لحاظ ملیت به ملیت‌­های چینی و انگلیسی اختصاص دارد. منابع انتخاب در بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین برای دگرنویسی بیشترین تعداد اسامی یعنی ۱۱۵۶ اسم (58/31 درصد) شامل ۱) کتاب در دست فهرست و ۲) منابع خاص تلفظ اسامی، و کمترین تعداد یعنی ۳۵ اسم (0/96 درصد) شامل ۱) پدیدآور/ مترجم اثر و ۲) منابع خاص تلفظ اسامی و شخص مستندساز است.نتیجه‌گیری: یافته‌­های پژوهش نشان می‌دهد بیش از نیمی از اسامی بازیابی‌شده در بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین خوانده شده‌­اند. با توجه به نتایج بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین کتابخانۀ ملی ایران صلاحیت مرجعیت در دگرنویسی اسامی غیرفارسی را دارد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر می‌­توان پیشنهادهای زیر را برای بررسی­‌های بیشتر در نظر گرفت:تلاش برای استفاده از دگرنویسی یکنواخت در نام غیرفارسی به فارسی؛ تعیین چارچوب نظری و روشن و دقیق برای خط مشی دگرنویسی؛ ارائۀ مقدمه‌­ای برای پژوهشگران در استفاده از اسامی غیرفارسی توسط کتابخانۀ ملی ایران به عنوان متولی بانک مرجع آوانوشت اسامی لاتین برای شناسایی و امکان معرفی و استفادۀ گسترده از این بانک و رفع مشکلات و نارسایی­‌های احتمالی آن.