«قِدَم و وحدت نفس»ازمنظر حکیم محمدصادق اردستانی

Abstract

ابن‌سینا نفس را «روحانیة الحدوث و البقاء» و ملاصدرا آن را «جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء» می‌داند.ملامحمدصادق اردستانی در <em>الحکمة الصادقیة</em> معتقد است که حدوث نفس نه با تجرد آن سازگار است و نه با بقایآن. وی به قدم و وحدت نفس قائل شده است. ازدیدگاه ابن‌سینا و حکمای دیگر، قول به «قدم و وحدت نفس» با دو محذور اساسی مواجه است: 1. اگر نفس بعدازتعلق به بدن متکثر نشده باشد، بایدهمۀ انسان‌ها در همۀ صفات یک‌سان می‌بودند؛ 2. اگر نفس بعدازتعلق به بدن متکثر شده باشد، امر مجرد به‌نحو بالقوه و بالفعل انقسام می‌پذیرد. حکیم اردستانی در <em>الحکمة الصادقیة</em> مدعای خود را به‌گونه‌ای تبیین کرده است که با دو محذور یادشده مواجه نشود. در این نوشتار، با بهره‌گیری از آثار فلسفی اردستانی، دیدگاه وی درباب نفس تبیین شده است.