منابع و مبانی نیایش‌‌ها و ادعیه در حکمت اشراقی شیخ شهاب‌الدین سهروردی

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> شیخ شهاب‌الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق از سویی مدعی است که برای نیل به حقیقت فقط استفاده از استدلال عقلی کافی نیست و لازم است طالب حکمت اهل سیر و سلوک باطنی نیز باشد. از سوی دیگر معتقد است که محتوای فلسفه‌اش با آموزه‌‌های دینی هماهنگی تام دارد. او در سیر باطنی جایگاه ویژه‌‌ای برای عبادت، دعا، و نیایش قائل است و گاهی متناسب با حال نجواهایی با خداوند و ملکوتیان دارد. البته محتوای آن‌ها در قواعد حکمی هم‌چون نظریة ابصار، هستی‌‌شناسی نوری، و امکان اشرف ریشه دارد. به‌نظر می‌‌رسد وی به توقیفی‌بودن اسمای الهی قائل نیست؛ زیرا متناسب حال خود از اصطلاحات فلسفی وِیژة خود استفاده می‌کند و حق ‌تعالی را مورد خطاب قرار می‌دهد. برخی مناجات‌‌هایش ابداعی و البته برخی دیگر نیز گرفته‌شده از ادعیه مأثورهاست. مناجات‌‌های شیخ همیشه ملازم با عرض حاجت از خداوند نیست و گاهی فقط خداوند را تمجید و ستایش می‌کند و یابندگان برجسته‌‌ای چون حضرت رسول و خاندانش یا موجودات علوی دیگری هم‌چون نفس، طباع تام، بهمن، عقل ثانی، ملائکه، و افلاک را مورد خطاب قرار داده است.