بازخوانی انتقادی مفهوم جنسیت و مرزهای تن در کتاب تأدیب النسوان

Abstract

این پژوهش با بررسی کتاب تأدیب النسوان به مطالعه و بازخوانی مفهوم جنسیت به مثابه یک برساخت اجتماعی می‌پردازد تا نشان دهد چگونه مرزهای تن و حدود و ثغور آن با مکانیزم‌های زبانی تعریف و سپس سرکوب می­شود آنجا که تن به واسطه­ی زبان به فهم درمی‌آید به ساخت اجتماعی و فرهنگی تبدیل می‌شود؛ ساختی که راهی برای فهم آن پدیده­ی مادی و زیست‌شناختی بدن باقی نمی‌گذارد. بدن زن در کتاب تأدیب النسوان بدنی ذاتاً مزاحم، غیرطبیعی و ضداجتماعی است. بروز و نمایش همین بدن مزاحم است که شاهزاده­ی قاجاری را وامی‌دارد تا در تصحیح آن کتابی مرقوم کند. نصیحت‌نامه‌ی او شمای کلی از نظام گفتمانی مردسالارانه در ایران را به نمایش می­گذارد که جنسیت را مشخصه­ی محدود کننده و طبیعی زنان در نظر می­گیرد. سوژه­ی مردانه در این کتاب با آلوده­انگاری و بیگانه­سازی نمادین بدن زن "خود" را تطهیر می­کند تا مرز روشنی بین خود و آن "دیگری" که هم غریبه و هم به اندازه­ی کافی آشنا است ترسیم کند.