کاوشی در ماهیت و قلمرو تضمین کیفیت کالا از منظر فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق اتحادیه اروپا

Abstract

امروزه برخی از عرضه‌کنندگان کالاهای مصرفی به ‌جهت الزام قانونی یا بازاریابی و جذب مشتری بیشتر اقدام به تضمین کیفیت کالا برای مصرف‌کنندگان می‌نمایند. حال سؤال این است که ماهیت و قلمرو تضمین کیفیت کالا چیست؟ برهمین‌اساس مقاله حاضر با روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی ـ انتقادی ـ نظریه‌پردازی و با اسناد کتابخانه‌ای ـ میدانی در چارچوب اصول، قواعد و مقررات فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق اتحادیه اروپا به‌ دنبال کشف ماهیت و قلمرو تضمین کیفیت کالا است تا یافته‌های آن در هم مقام نظر و هم مقام عمل مورد استفاده قرار بگیرد. تضمین کیفیت کالا از نوع قراردادهای مستمر بوده و تعهد تضمین‌دهنده ـ اعم از عرضه‌کننده کالا یا شخص ثالث ـ به تضمین‌گیرنده نسبت به وجود کیفیت کالا تا مدت زمان معین است که در صورت عدم ‌انطباق کالا با کیفیت مقرر، مسؤولیت‌هایی را بر تضمین‌کننده ـ مانند جبران خسارات ـ و حقوقی را برای تضمین‌گیرنده ـ مانند تعمیر، تعویض و فسخ قرارداد ـ به ‌دنبال دارد. بنابراین تضمین از نوع تعهدات قراردادی بوده و بسیاری از احکام تعهدات بر آن مترتب است. هر چند گارانتی، وارانتی، تضمین اصالت کالا، تضمین قیمت کالا و تضمین حسن انجام کار نوعی تعهد بوده و با تضمین کیفیت کالا شباهت‌هایی دارند؛ ولی در برخی امور ـ مانند نوع تضمین، موضوع تضمین، مدت تضمین، سند تضمین، نوع تعهدات و میزان تعهدات ـ با هم تفاوت‌هایی دارند. تضمین کیفیت کالا اختصاص به بیع ندارد و می‌تواند در قراردادهای دیگر ـ مانند اجاره، معاوضه، صلح و استصناع ـ نیز انعقاد یابد. تضمین کیفیت کالا گاهی به‌ جهت الزام قانون به‌ صورت اجباری و گاهی به‌ جهت توافق دو طرف قرارداد به ‌شکل اختیاری انجام می‌پذیرد. تضمین اجباری تابع مقررات قانون بوده و توافق برخلاف آن امکان ندارد. تضمین اختیاری تابع اصول و قواعد عمومی قراردادها بوده و امکان توافق براساس خواست دو طرف وجود دارد.