تأثیر برداشت شن و ماسه رودخانه‌ای بر تغییرپذیری ماهانه غلظت رسوب معلق

Abstract

آگاهی از نوع، میزان و نحوه‌ی انتقال بار رسوبی در مقیاس‌های زمانی و مکانی متفاوت، به‌منظور پایش رفتار هیدرولیکی کانال و جریان متأثر از فعالیت‌های معدن‌کاوی و مدیریت مناسب‌تر برداشت شن و ماسه ضروری است. حال آن‌که ابعاد مختلف تأثیر بهره‌برداری معادن شن و ماسه و تغییرپذیری آنها در مقیاس‌های زمانی و مکانی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این‌رو پژوهش حاضر به بررسی تأثیر معادن واز علیا با برداشت شدت کم و به‌صورت سنتی، واز سفلی با برداشت نیمه صنعتی و با استفاده از ماشین‌آلات نیمه سنگین و معدن آلش‌رود با برداشت صنعتی و با استفاده از ماشین‌آلات سنگین در استان مازندران بر میزان غلظت بار معلق به‌صورت ماهانه از بهمن 1390 تا دی 1391 پرداخته است. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر، مقدار غلظت بار معلق در بالادست معدن واز علیا در ماه‌های خرداد، آذر، بهمن و اسفند به‌ترتیب 40، 5، 23 و 75 درصد در معدن واز سفلی در ماه‌های فروردین، مرداد و بهمن به‌ترتیب 2، 12 و 36 درصد و در معدن آلش‌رود نیز در ماه‌های اردیبهشت، خرداد و اسفند به‌ترتیب 71، 50 و 94 درصد نسبت به پایین‌دست افزایش و در دیگر ماه‌ها کاهش یافت. لذا مقدار غلظت بار معلق در شرایط فعالیت معدن و شدت برداشت، افزایش بیشتری نسبت به قبل از معدن داشت. همچنین، دامنه اثر محدود و حداکثر در حدود چند صد متری محل برداشت بر غلظت رسوبات معلق و قاعدتاً هم‌زمان با مدت برداشت نیز مورد تائید قرار گرفت.