کاربرد بارکدگذاری DNA توسط مارکر ریبوزومی ITS در شناسایی و طبقه بندی مولکولی قارچ‌های اکتومیکوریز

Abstract

همزیستی اکتومیکوریزایی، همزیستی گسترده میان قارچ‌های خاکزی و ریشه‌های درختان جنگلی می‌باشد که در استقرار و عملکرد گیاهان در اکوسیستم‌های جنگلی نقش مهمی ایفا می‌کند. شناسایی قارچ­های اکتومیکوریز، گام نخست تمام مطالعات مرتبط با این همزیستی بوده و برای بهره‌برداری از حداکثر پتانسیل آن در مدیریت جنگل امری ضروری­ست. در دهه اخیر، تکنیک­های مولکولیِ آنالیزِ DNA برای حل چالش­های تاکسونومی مرتبط با شناسایی قارچ­های اکتومیکوریز در سطح نوک ریشه­های به دست آمده از عرصه، بخصوص وقتی داده­های ریخت شناسی متمایزکننده نبوده، استفاده شده است. تحقیق حاضر با هدف معرفی و تایید کارآیی آنالیزهای مولکولی DNA و مطالعات فیلوژنی در شناسایی قارچ‌های اکتومیکوریزِ درختان بلوط (<em>Quercus</em> sp.) در جنگل‌های شمال کشور اجرا شد. در بازدید از این جنگل­ها، نوک‌ریشه‌های اکتومیکوریزایی درختان بلوط جمع‌آوری و برای شناسایی مولکولی قارچ­ها ناحیه ITS1-5.8S-ITS2 با آغازگرهای گونه‌های قارچی، تکثیر و تعیین توالی شد. سپس تجزیه و تحلیل فیلوژنتیکی آنها به همراه توالی‌های موجود در پایگاه­های معتبر با روش بیس (Bayesian method) صورت گرفت که نتیجه آن شناسایی 49 تاکسون مختلف از قارچ­های اکتومیکوریز متعلق به 13 جنس بود. این بررسی نشان داد جمعیت متنوعی از قارچهای اکتومیکوریز در جنگل­های هیرکانی همراه درختان بلوط وجود دارد و استفاده از توالی ناحیه ITS rDNA ابزاری دقیق و ارزشمند جهت شناسایی این قارچ­ها در عرصه­های جنگلی ایران است.