سیستم بهره‌برداری کوتاه‌مدت صنوبر؛ مفهوم واقعی زراعت چوب

Abstract

استفاده از درختان صنوبر جهت تولید فراوان چوب در دوره‌های بهره‌برداری کوتاه‌مدت و کشت متراکم با کاربرد فن‌ها و روش‌های خاص کاشت، داشت و برداشت، بیش از نیم قرن است که در اکثر کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا به‌صورت گسترده و وسیع مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. ساخت ماشین‌های مناسب برداشت اتوماتیک و خودکار درعرصه‌های شاخه‌زاد جهت اقتصادی کردن تولید به‌طور تقریبی از همان زمان شروع شد و همانند" کمباین" در مزارع غلات، نسبت به قطع و برداشت شاخه‌های تولیدی صنوبر به‌ویژه در دوره‌های 2 تا 4 ساله کاربرد دارد. مفهوم واقعی زراعت چوب نیز در حقیقت بیشتر به این سیستم و نوع بهره‌برداری برمی‌گردد. استفاده از این سیستم بهره‌برداری با تولید زیاد چوب قابل استفاده در صنایع سلولزی مختلف وحفظ جنگل‌های طبیعی ازاهمیت زیادی برخوردار است. این موضوع به‌خصوص در کشورهای کم برخوردار از جنگل همچون ایران حائز اهمیت و ضرورت بیشتری است. از حدود 30 سال پیش با توجه به محدودیت سطح جنگل‌‌‌‌های کشور، پروژه‌های مختلفی در چندین استان قطب صنوبرکاری و همچنین در تعدادی از اراضی وابسته به صنایع مصرف‌‌‌‌کننده چوب صنوبر توسط مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا شد. نتایج به‌دست ‌‌‌‌آمده به‌ویژه در مورد کارخانه صنایع کاغذ غرب هم از نظر تولید و هم از نظر کیفیت چوب بسیار چشمگیر و مناسب بود. استفاده از سیستم بهره‌برداری کوتاه‌‌‌‌مدت با تولید حجم زیاد چوب قابل استفاده در بسیاری از صنایع سلولزی در کشور اهمیت زیادی دارد. اصل مهم و مثبت دیگر این سیستم بهره‌برداری، برگشت سریع درآمد به‌‌‌‌دست‌‌‌‌آمده از سرمایه‌گذاری برای کشاورزان و صنوبرکاران است که به‌‌‌‌‌‌‌‌طور معمول از وضعیت مالی مناسبی برخوردار نیستند. این امر می‌توانست در صورت برنامه‌ریزی صحیح از سوی مسئولان و به‌کارگیری نتایج تحقیقاتی به‌‌‌‌دست‌‌‌‌آمده که 25 سال پیش ارائه شد، دگرگونی‌های زیادی در وضعیت تولید چوب در کشور و همچنین حفظ جنگل‌های ارزشمند کشورمان داشته باشد. برخلاف سایر کشورها که در این زمینه موفقیت‌های زیادی داشته‌‌‌‌اند، متأسفانه در کشور ما به این قسمت کاملاً بی‌توجهی شده و تاکنون از نتایج تحقیقاتی خود بهره چندانی نبرده‌‌ایم. در این مقاله سعی شده است به معرفی سیستم بهره‌‌‌‌برداری کوتاه‌‌‌‌مدت صنوبر، اهمیت، پیشینه و مشکلات اجرای آن در ایران پرداخته شود.