ضرورت توجه به رویکرد جست‌محور همگام با رویکرد بذرمحور در جنگل‌های زاگرس

Abstract

این دیدگاه نگاهی دارد به یک الزام جنگل‌شناسی در جنگل‌های زاگرس با عنوان رویکرد جست‌محور که در مورد پایه‌های بالغ بلوط تا پیش از رسیدن به سنی که درخت دیگر قادر به تولید جست نیرومند و قوی نباشد، مطرح است. همانند دیدگاه پیشین، ضروری است پیش از تشریح موضوع،‌ وضعیت این درختان یا توده‌هایی که متشکل از این درختان هستند، تشریح شود. هرچند گستره توده‌های شاخه‌زاد کم‌قطر بلوط که موضوع دیدگاه بخش اول الزامات جنگل‌شناسی زاگرس بود، قابل ملاحظه است، اما فراوانی و گستره توده‌هایی که فرم غالب رویشی آن‌ها متشکل از پایه‌های دانه‌زاد بلوط یا شاخه‌زادهای تک‌تنه بلوط است، نیز کم نیست. این قبیل درختان در دو دسته کلی قرار می‌گیرند:<br /> 1) پایه‌های دانه‌زاد: که نظر به شرایط خاص زاگرس و عوامل متعدد تأثیرگذار بر درختان و توده‌های جنگلی، فراوانی آن‌ها در مقایسه با پایه‌های شاخه‌زاد زیاد نیست.<br /> 2) پایه‌های شاخه‌زاد تک‌تنه: دسته‌ای از درختان در جنگل‌های زاگرس هستند که هرچند مبدأ غیرجنسی (جست) دارند، اما به‌دلیل نوع پرورش و مدیریت درخت در گذشته، در سنین بلوغ (میان‌سالی و بیشتر) نمود عینی و شکل ظاهری آنها همانند یا بسیار شبیه یک درخت دانه‌زاد است. شباهت این درختان به پایه‌های دانه‌زاد آنقدر زیاد است که اگر آگاهی کاملی از سوابق مدیریت و پرورش این قبیل درختان در اختیار نباشد، تشخیص آنها از پایه‌های دانه‌زاد بسیار دشوار بوده و دارای خطا خواهد بود. یکی از راه‌های عملی شناسایی این قبیل درختان از پایه‌های دانه‌زاد، جهت انحنای بخش پایین تنه این درختان است. به‌طور کلی، در جنگل‌ها، درختان در دامنه‌های شیب‌دار به‌دلیل فشاری که نیروی ثقل زمین بر بستر جنگل وارد می‌کند و این فشار به بخش پایینی درختان منتقل می‌شود، به‌طور معمول انحنایی در این بخش از تنه دارند که هم‌جهت با جهت شیب غالب دامنه است و این یک پدیده متداول در جنگل‌ها است، اما اگر این انحنا هم‌جهت با جهت شیب غالب دامنه نبود (به‌ویژه در مواردی که کاملاً مخالف جهت دامنه است)، به‌احتمال قریب به یقین می‌تواند ناشی از فرم رویشی درخت بوده و بیانگر شاخه‌زادی آن باشد...