بررسی علل خشکیدگی چشمه‌ها در حوضه آبریز رودخانه زهره- جراحی

Abstract

افزایش دخالت‌های نابجای انسان در کره زمین و بر هم زدن چرخه طبیعی محیط، موجب شده تا بحران آب در دنیای امروز به شکل جدی مورد توجه قرار گیرد. با توجه به آمار و ارقام منتشر شده در منابع معتبر بین المللی زنگ خطر بحران آب در بسیاری از کشورهای جهان به صدا در آمده است. خشکسالی پدیده­ای اقلیمی است که تاثیرات محیطی، اجتماعی و اقتصادی چشمگیری دارد و بر خلاف دیگر بلایای طبیعی اثرات آن ممکن است تا سال­ها پس از پایان آن باقی بماند. یکی از بخش های متاثر از شرایط بلند مدت خشکسالی، منابع آب زیرزمینی می­باشد که متاسفانه کمتر از سایر بخش ها مورد توجه قرارگرفته است (سیف و همکاران، 1392). برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی به دلیل کمبود بارش موجب افت سطح آب زیرزمینی می شود. خشکسالی سبب کاهش نزولات جوی و در نهایت کاهش تغذیه آب های زیرزمینی خواهد شد، به علاوه سبب نیاز به آبیاری بیشتر و پمپاژ بیشتر از آبخوان ها می‌گردد. مجموعه این عوامل سبب افت کمی و کیفی آب های زیرزمینی و کم آبی و خشکیدگی چشمه‌ها می شود (شکل 1). سازمان ملل متحد هشدار داده است که اگر جهان به میزان فعلی به مصرف آب ادامه دهد تا سال 2025 بیش از دو میلیارد و هفت صد میلیون نفر در جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد. بر اساس گزارش سازمان ملل در آینده ای نزدیک 31 کشور جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد که نام ایران نیز در ریف این کشورها ذکر شده است. بنابراین در کشور ایران با توجه به شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک حاکم در منطقه، استفاده بهینه از منابع محدود آب از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در اختیار داشتن آمار و اطلاعات کافی به عنوان موثرترین گام در جهت شناخت جامع این منابع و رسیدن به پایداری نسبی آنها ضروری می باشد.