قانون اساسی و حقوق بشر در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

Abstract

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران شاهد شکل‌ گیری ساختاری از نظام حقوقی و حکومتی هستیم که بر اساس اصول و قوانین اسلامی پی ‌ریزی شده و مُبیّن پارادایمی است که حقوق ملت را بر مبنای ارزش‌­های دینی شکل داده است. قانون اساسی به عنوان مهم­‌ترین سند حقوقی هر کشور که چارچوب نظام حقوقی جامعه را شکل می­‌دهد، جلوه و منظر چنین حقوق و ارزش­‌هایی است. قانون اساسی با توجه به کرامت انسانی در اسلام حقوق مختلف (مدنی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی) را برای ملت به رسمیت شناخته است، که با توجه به مبنای این حقوق، می‌­توان قائل به حقوق بشر اسلامی به مثابه الگویی تئوریزه شده بر اساس ارزش­‌های اسلامی شد. این مقاله با طرح این سؤال که جایگاه و نوع تبیین حقوق ملت (حقوق بشر) در قانون اساسی چگونه تبیین می‌­شود؟ در قالب فرضیه معتقد است که قانون اساسی با تأکید بر کرامت بشر و حقوق ملت به عنوان یک واجب الهی – انسانی نویدبخش الگویی خاصی از منظر اسلام است. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی بعد از واکاوی مفاهیم اصلی مانند حقوق بشر و کرامت انسانی در بخش نخست به بررسی ابعاد توجه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به حقوق بشر و مصادیق آن می‌­پردازد.