تعیین خلأ عملکرد تولیدی سویا در منطقه علی‌آباد کتول با استفاده از آنالیز مقایسه کارکرد و خط مرزی

Abstract

سابقه و هدف: کاهش ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد واﻗﻌﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ (خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد) ﯾﮑﯽ از راهﻫﺎی ﻣﻬﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ. به‌منظور اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد، ﻣﯿﺰان خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد در هر منطقه ﻣﺸﺨﺺ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻬﯿﻢ در خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺗﻮﻟﯿﺪ گیاهان زراعی شناسایی شود. این پژوهش به‌منظور تعیین خلأ عملکرد و تعیین عامل‌های محدود کننده عملکرد و سهم هر یک از آن‌ها در ایجاد خلأ عملکرد سویا در منطقه علی‌آباد کتول با استفاده از روش CPA و آنالیز خط مرزی در انجام شد. مواد روش‌ها: برای اجرای این مطالعه، اطلاعات مربوط به مدیریت تولید 120 مزرعه سویا در شهرستان علی‌آباد‌کتول استان گلستان در سال‌های 1395 جمع‌آوری و بررسی شد. عوامل مدیریتی مورد بررسی شامل مشخصات مزرعه (مساحت، محصول قبلی، علف‌کش‌های مصرفی کشت قبلی، موقعیت مزرعه)، تهیه بستر بذر (نوع، تعداد و زمان شخم)، کاشت (میزان بذر مصرفی، نوع رقم، منبع تهیه بذر، تاریخ کاشت، تراکم بوته)، کودهای شیمیایی و ریزمغذی‌ها (نوع کود، میزان و زمان مصرف کود)، سموم (نوع و مقدار علف‌کش و آفت‌کش‌)، استفاده از مبارزه بیولوژیک (زنبورهای تریکوگراما و براکون)، برداشت (عملکرد دانه و تاریخ برداشت) بود. خلأ عملکرد با استفاده از روش CPA و آنالیز خط مرزی تعیین شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که پتانسیل عملکرد سویا در این منطقه 3921 کیلوگرم در هکتار بوده و خلأ عملکرد تولید سویا در منطقه علی‌آباد 30 درصد تخمین زده شد. تأخیر در کاشت در این منطقه 4/8 درصد از خلأ عملکرد و تراکم مناسب بوته 5/15 درصدی، روش کاشت و بذر مصرفی نیز به ترتیب 3/6 و 5/8 درصد از خلأ عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنین مشخص شد عدم استفاده از علف‌کش در قبل از کاشت موجب کاهش 45/17 درصدی عملکرد دانه می‌شود. با توجه به نتایج، آبیاری با 4/28 درصد، بالاترین سهم را در تعیین پتانسیل تولید سویا در منطقه مورد مطالعه رو به خود اختصاص داد. واکنش بالاترین عملکرد دانه به مصرف کودِ اوره و آبیاری به‌صورت دو تکیه‌ای بود؛ افزایش مصرف نیتروژن تا 65 کیلوگرم اوره در هکتار و 3 بار آبیاری موجب افزایش عملکرد دانه می‌شود و مصرف مقادیر بیشتر از 65 کیلوگرم در هکتار و بیشتر از 3 بار آبیاری موجب عدم تغییر عملکرد دانه در هکتار شد. رابطه بین تأخیر در کاشت و تراکم بوته با عملکرد دانه به‌صورت دندانه‌ای شکل بود. تأخیر 10 روزه در کاشت افزایش عملکرد را به همراه دارد، ولی در مزارعی که 22 روز از تاریخ کشته بهینه گذشته باشد افت حداکثر عملکرد دانه را به همراه دارد.نتیجه‌گیری: به‌طورکلی می‌توان گفت خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد سویا در این منطقه مربوط به محدودیت در منابع بوده و مدیریت زراعی در مرحله دوم اهمیت قرار دارد که می‌توان با آبیاری و مصرف نیتروژن مناسب میزان تولید سویا را در این منطقه 30 درصد افزایش داد. که 22 روز از تاریخ کشته بهینه گذشته باشد افت حداکثر عملکرد دانه را به همراه دارد.نتیجه‌گیری: به‌طورکلی می‌توان گفت خلأ ﻋﻤﻠﮑﺮد سویا در این منطقه مربوط به محدودیت در منابع بوده و مدیریت زراعی در مرحله دوم اهمیت قرار دارد که می‌توان با آبیاری و مصر