تحلیل گفتمان رهبری مسلط امام‌خمینی(ره) در بسیج مردمی بر مبنای ایدئولوژی مذهبی در فرآیند پیروزی انقلاب‌ اسلامی

Abstract

پیروزی انقلاب‌اسلامی ایران نتیجه‌­ی توانمندی رهبری بی­‌نظیر امام‌خمینیv در بسیج نیروهای مذهبی و در همان زمان توان تاثیرگزاری بر گروه‌­های غیر مذهبی و ملی - مذهبی در پذیرش رهبری مقتدرانه و انسجام بخش بود. توانمندی بسیج مردمی ایشان چنان مقتدرانه و مدبرانه بود که همه گروه‌­های سیاسی ناچار به پذیرش این رهبری شدند و نفوذ کلام ایشان در جامعه و گروه‌­های سیاسی سبب شد تا همگان خود را با ایشان هماهنگ سازند و از این‌ رو امام نقش بی‌نظیری در فرآیند پیروز انقلاب ‌اسلامی ایفا کردند. تمامی نیروهای نهفته در بستر سیاسی - اجتماعی ایران که دست ‌کم از دوران مشروطیت انباشت و رشدشان آغاز شده بود و از این‌ نظر تا حدودی به‌ سازماندهی و انسجام رسیده بودند ناچار شدند از این طوفان انقلابی که امام آغاز کرده بودند تبعیت کنند و به ‌همین دلیل، این انقلاب بدون رهبری بی­‌بدیل و فرهمند امام خمینیv به نتیجه نمی­‌رسید. پژوهش پیش­‌رو در پی واکاوی و بازنمایی گفتمان بسیچ­‌گرای رهبری و مدیریت امام خمینیv در جریان انقلاب ‌اسلامی و توان غلبه آن بر گفتمان­‌های رقیب، لیبرال (ملی - مذهبی) و چپ (مارکسیستی - لنینیستی) است. بر اساس فرضیه­‌ی پژوهش، شیوه­‌ی مفصل­‌بندی گفتمان سیاسی، اجتماعی و پرکتیس گفتمانی امام‌ خمینی چنان بود که موفق شد ضمن به‌ حاشیه‌­رانی گفتمان‌­های رقیب که سال‌­ها در جامعه‌­ی ایران فعال بودند و در کنار آن برجسته‌­سازی گفتمان خودی، بیشترین حد از قابلیت دسترسی و اعتبار را برای آن فراهم آورده و خوانش ایشان از گفتمان سیاسی اسلام‌­گرا را به ‌عنوان گفتمان اصلی در جریان انقلاب ‌اسلامی هژمونیک سازد. بدین ‌ترتیب، گفتمان امام‌خمینیv در بسیج سیاسی مردم و تحقق انقلاب از گفتمان نخبه­گرای گروه­‌ها و روشنفکران ملی­‌گرا، نهضت ‌ملی و چپ­‌های غیرمذهبی و مذهبی، به‌ دلیل استحکام مفصل­‌بندی گفتمانی و پرکتیس اجتماعی یعنی تطابق با شرایط جامعه اسلامی ایران و اندیشه‌­های عقیدتی و ایمانی مردم و وجود نهادهای قدرتمند مذهبی و در مقابل عدم وجود این شرایط در گروه‌­های رقیب، نقش بارزتری ایفا کرده است.<br />