نقش و کارکردهای مجالس عزاداری حسینی در جامعه پذیری سیاسی با تاکید بر دیدگاه امام خمینی

Abstract

در فرآیند جامعه پذیری سیاسی، افراد نسبت به وظایف، حقوق و نقش های سیاسی خویش در جامعه آگاه می‌ شوند. در جوامع شیعی، دین و نهادهای دینی (هیئت های مذهبی،‌ مناسک و مراسم عزاداری عاشورا) نسبت به سایر عوامل، نقش فعال‌ تر و موثرتری در فرآیند جامعه پذیری سیاسی برعهده دارند. امام خمینی با نوع نگاه و برداشت متفاوت خود از نهضت عاشورا، به خوبی ارزش ها و هنجارهای عاشورایی را در جامعه ایران نهادینه کرد و توانست با جامعه پذیری سیاسی برآمده از فرهنگ عاشورایی، انقلاب اسلامی مردم علیه ظلم و استبداد پهلوی را به فرجام رساند. نظر به تجربه موفق قیام ملت ایران به رهبری امام خمینی و اهمیت ابزار، سازه و محتوا در روند جامعه‌ پذیری ِسیاسی در جوامع شیعه، این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیل اسنادی درصدد پاسخ به این سوال اصلی است: «بر اساس دیدگاه امام خمینی، نقش و کارکرد مجالس عزاداری در فرآیند جامعه‌ پذیری سیاسی ِجوامع شیعی چیست ؟». یافته های تحقیق مبین آن است که مجالس عزاداری مذهبی در جوامع شیعی با کارکرد هویتی (حفظ مکتب اسلام و حفظ کیان ملت)، کارکرد سیاسی (در امر نهادینه کردن هنجارهای سیاسی، وحدت بخشی، ثبات قدرت سیاسی، قدرت سازماندهی)، کارکرد تربیتی (در امر بصیرت افزایی، آگاهی بخشی، رشد سیاسی، صبر و استقامت) و کارکرد فرهنگ سیاسی (در امر شهادت طلبی، ایثار و فداکاری، ولایتمداری، حق طلبی، ظلم ستیزی) در جامعه پذیری سیاسی افراد ایفای نقش می نمایند.