مسئله‌ها و الگوهای مردم‌سالاری دینی

Abstract

دغدغه مقاله حاضر ارائه نوعی سنخ شناسی است که بتواند همه دیدگاه‌های نظری را درباره «مردم‌سالاری دینی» پوشش دهد. در این راستا پنج نوع الگو شناسایی شده است. قسم اول، تحت عنوان روایت‌های جمهوری اسلامی که بیشتر در خدمت تأسیسِ اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی قرار داشته‌اند. قسم دوم دیدگاه‌های «مردم‌سالاری دینیِ» مخالف جمهوری اسلامی، از چهره‌هایی که مکتب نظرورزی آنها اسلام است. دیگرِ روایت‌های مردم‌سالاری دینی با مفروض گرفتن اصول قانون اساسی، در صدد آشکارسازی ظرفیت‌های آن هستند که شامل قسم سوم تا پنجم است. قسم سوم بر حقوق و مشروعیت الهی حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند. قسم چهارم بر حقوق و مشروعیت مردمی حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند. قسم پنجم بر مشروعیت و حقوق الهی و هم مردمی توأمان توجه دارند. بحث و نظر، در دل آن سنخ‌شناسی، جایگاه تئوریک خود «مردم‌سالاری دینی»، الگوهای متعدد آن و هم مسئله‌های آن را نشان داد.