بررسی دگرسانی، کانه‌زایی و میانبارهای سیال ذخیره مس- طلای خوینرود، شمال ورزقان، استان آذربایجان شرقی، شمال‌غرب ایران

Abstract

منطقه خوینرود در 25 کیلومتری شمال شهرستان ورزقان، استان آذربایجان شرقی و در منطقه فلززایی ارسباران قرار دارد. سنگ‌های میزبان رگه- رگچه‌های کوارتز دارای ترکیب کوارتزمونزونیتی و دیوریتی هستند. دگرسانی‌های قابل تشخیص پیرامون رگه- رگچه‌های کوارتزی شامل انواع سیلیسی، فیلیک، آرژیلی و پروپیلیتی هستند. رگه- رگچه‌های کوارتزی بافت‌های نواری، شانه‌ای، پرکننده فضای خالی، حفره‌ای و برشی دارند. کانه‌زایی طی دو مرحله درونزاد و برونزاد رخ داده است. کانی‌های درونزاد شامل کانی‌های سولفیدی (کالکوپیریت، پیریت و بورنیت) و طلا هستند که با کانی‌های برونزاد چون اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن (گوتیت، هماتیت و جاروسیت)، کربنات‌های مس (مالاکیت و آزوریت) و سولفیدهای ثانویه مس (کوولیت و کالکوسیت) همراهی می‌شوند. دماسنجی میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع در کانی کوارتز همزاد با کانی‌سازی نشان می‌دهد که شوری میانبارهای سیال بین 8 تا 20 درصد وزنی معادل نمک طعام و دمای همگن‌شدگی آنها در گستره 140 تا 380 درجه سانتی‌گراد قرار است. بر اساس یافته‌های دما‌سنجی، لیگاندهای مؤثر در حمل و نقل فلزها از نوع کلریدی و سولفیدی بوده و پدیده جوشش، سرد شدن و رقیق‌شدگی با سیال­های جوی مهمترین سازوکارها در نهشت کانسنگ‌ها هستند. بررسی یافته‌های زمین‌شناسی، دگرسانی، کانی‌شناسی، بافتی و میانبارهای سیال در رگه- رگچه‌های کوارتز نشان‌ می­دهد که کانه‌زایی در منطقه خوینرود شباهت بسیاری به ذخایر فراگرمایی نوع سولفیدشدگی پایین دارد.