خاتم در آثار میراث معاصر: خوانش تاریخی در ورودی امامزاده زید تهران و در ورودی محفوظ در موزه ملی ایران

Abstract

اهداف: در این پژوهش خاتم­کاری به عنوان بخشی از تزیینات معماری مورد نظر بوده که در این راستا به در ورودی امامزاده زید (ع) در شهر تهران و در ورودی محفوظ در موزه ملی ایران پرداخته شده است. هدف از پژوهش، مستندنگاری و تحلیل تخصصی درهای ورودی نامبرده، جهت دستیابی به اطلاعات تخصصی و فنی است.

روش­­ها: خاتم­کاری یکی از روش­های تزیین سطح اشیای چوبی است که از دوره آل مظفر تاکنون آثار قابل توجهی در گنجینه­های هنری از آن بر جای مانده است. از منظر روش‌شناسی، مطالعات صورت گرفته به صورت ترکیبی بوده و در آن از رهیافت زمینه­ای استفاده شده است. روش تحقیق مورد استفاده بر حسب هدف کاربردی و شیوه­ی مطالعه بر حسب روش و ماهیت توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت بررسی میدانی و کتابخانه­ای بوده است. همچنین دو در ورودی به روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شده است.

یافته­­ها: بررسی­های صورت گرفته حاکی از آنست که پژوهش حاضر نقش مؤثری در واکاوی مؤلفه­های نوآوری خاتم­کاری دوره­ی قاجار در دو اثر مورد مطالعه و جایگاه آن در تزیینات معماری داشته و همچنین مستندنگاری و تحلیل اطلاعات تخصصی حاصله کمک به ارتقای دانش حفاظت و نگهداری اثر دارد.

نتیجه­­گیری: دستاوردهای پژوهش حاکی از آنست که درهای ورودی مورد مطالعه از جمله آثار شاخص دوره­ی قاجار بوده که مؤلفه­های نوآوری همچون خاتم معرق و خاتم به شیوه­ی چیدمان گره در آن­ها مشاهده می­گردد. واکاوی و تحلیل این مؤلفه­ها نقش مؤثری در حفظ آثار و همچنین به صورت اطلاعات مفید در راستای حفظ و نگهداری اثر به شمار می­آیند.